«Әлеумет білім беру саласы бойынша тәрбиеленушілермен жұмысты ұйымдастыру»

Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі

«Өрлеу» біліктілікті арттыру орталығы» акционерлік қоғамының филиалы

Шығыс Қазақстан облысы бойынша

педагогикалық қызметкерлердің біліктілігін арттыру институты

Жоба

Тақырыбы:

«Әлеумет білім беру саласы бойынша тәрбиеленушілермен жұмысты ұйымдастыру»

Орындаған: Бугубаева Райгуль

Кыдырмолаева Альмира

Терликпаева Еркежан

Каримова Асылзат

Тлегенова Ляззат

Жетекшісі: Ташкенбаева С.Ж

Жұмысты өткізу кезені: 22.02.2014ж.

Өскемен, 2014ж.

КІРІСПЕ

1 1 ӘЛЕУМЕТТІК ПЕДАГОГ ІС-ӘРЕКЕТІНІҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ
1.1 Әлеуметтік педагог – қоғамдық тәрбиелеуші маман.
1.2 Әлеуметтік педагог іс-әрекетінің әдістері мен ұстанымдары.
1.3 Қазақстанда әлеуметтік педагог жұмысының негізгі бағыттары.

2 2 ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ӘЛЕУМЕТТІК тәрбиенушініңКӘСІБИ, АДАМГЕРШІЛІК САПАЛАРЫ, ҰСТАНЫМДАРЫ МЕН ШЕБЕРЛІКТЕРІ
2.1 Қоғамдық тәрбиелеу жұмысындағы әлеуметтік педагогтің кәсіби шеберлігі, адамгершілік сапалары.
2.2 Әлеуметтік тәрбиешінің балабақшада тәрбиеленушілермен жүргізілетін жұмысының ұйымдастырудағы ерекшеліктері.
2.3 Әлеуметтік көмекті қажет ететіндермен әлеуметтік тәрбиенушінің жұмысын қалыптастыру үрдістері.

3 3 ӘЛЕУМЕТТІК тәрбиенушінің КӘСІБИ ШЕБЕРЛІГІН... ЖЕТІЛДІРУ ЖОЛДАРЫ
3.1 Әлеуметтік тәрбиенушінің ата-аналармен жұмыс жүргізу тәсілдерін жетілдіру.
3.2 Әлеуметтіктәрбиенушінің кәсіби адамгершілік сапаларын дамыту жолдары.
3.3 Әлеуметтіктәрбиенушінің кәсіби, адамгершілік сапаларын жетілдіруде шетелдік тәжірибені қолдану мүмкіндіктері.
ҚОРЫТЫНДЫ.

1. ӘЛЕУМЕТТІК тәрбиешіІС-ӘРЕКЕТІНІҢ ҒЫЛЫМИ
   ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ
   1.1 Әлеуметтік тәрбиеші– қоғамдық тәрбиелеуші маман
   Қоғамдық тәрбие – «бұл тәрбие, яғни тікелей адамаралық байланыстар мен осы мақсатқа аранайы ұйымдастырылған қоғамдық мекемелер (қайырымдылық қорлары, т.б.) арнайы педагогика саласы зерттейді. Оның пәні – қоршаған орта заңдылықтары. Дәлірек айтсақ,отбасы, ресми діни-руханият мекемелерінің қоғам мүшелеріне жасайтын әсерлері.
   Адам – жаратылыстың ең күрделі бөлігі.
   Биологиялық «тірі жан» ретінде дүниеге келіп, жаратылыстың бөлінбейтінқұрамы болғандықтан ортаны, тәрбиенің,оқытудың, ойынның, еңбектің ықпалымен әлеуметтік «жан-иесі» - адамға айналады.
   Адам ұғым өндіріс құралдарын қоғамның меншігіне айналдыру
   дегеннен алынып, баланы немесе жеке тұлғаны өмір - белгілі бір қоғамға бейімделуі мен ерекшеленуі –басқалардан үздік шығуы, арасындағы тең тән әр сұрау-талаптары мен ұйғарымдарды
   меңгеруі - отбасы, кәсіп, әлеуметтік, демалыс т.б.; білім, белгілі
   ұстанымдарды меңгеруі;
   - белгілі бір қоғамда өз және оған жас сай білімінің болуы;
   Ерекшелену белгілері:
   - көзқарасының болуы мен оны (құндылық автономиясы);
   - “мен” тұжырымы, өзін сыйлауы, ар-намысының эмоционалды берілгендігі (привязанность)
   олардың алмасуы мен аялауы;
   - өз ... өзі ... өзін ... тосқауылдарды жеңудегі
   жігері, өзін тануы, өзін анықтауы;
   - мен шығармашылық пен қарауы.
   Тәрбиенің аяқталмауы – кез-келген жас тәрбиесінде кемшілігінің болуы.
   Әлеуметтендірудің қолайсыз шарттарынан балалар ,жастар, жеткіншектерт.б. күйзеліске ұшырауынан осы үрдістің ұйым адамның дамып, қалыптасу кезеңдерінің атап шарана – туған күннен бастап.
   - мен шығармашылық пен қарауы.
   Тәрбиенің аяқталмауы – кез-келген жас тәрбиесінде кемшілігінің болуы.
   Әлеуметтендірудің қолайсыз шарттарынан балалар, жастар, жеткіншектер т.б. күйзеліске ұшырауынан осы үрдістің ұйым адамның дамып, қалыптасу кезеңдерінің атап шарана – туған күннен бастап
   қырқынан шыққан кезге дейін; – бір сәби – үш жасқа дейін; балдырған – үштен бес жасқа дейін; алты-жеті жасқа дейін; кіші жастағы мектеп оқушысы – 6-10жасқа– 10,13,14 жас;13,14,15 жас; – 15,17,18 жаскезеңі, жастық шақ-18,23 тен 30жасқа дейін; қазіргі кезде «жас» деген санатқа 40 жасқа дейінгі. Оның барересек адамдар қатарына қосуға болады. Ал әлеуметтену 40 жасқа дейінсозылады. Себебі, осы көп тұрмысын реттейді (отбасы құрады, мамандық алады,жұмысқа орналасады т.б.); әлеуметтенудің осы қазақта қара сақал – 40-50, ақ жасы адам – 65-80, одан соң қарт ұзақ өмір 80 жастан асқандар.
   Әрбір тұлға, әсіресе балалық, жеткіншек және саналады. Себебі, олар қоғамдағы атқаратын міндеттерін білетін, тұлға ретінде қалыптасуы тиіс. Осыған орай адамға қоғамдық талаптарды жеткізіп отыратындар белгілі бір топтар,ұйымдар, мекемелер, отбасы және басқалар болып табылады.
   Егеменді ел ретінде тарих енді ғана жұмысы өзекті мәселе болып табылады.
   Яғни, біз ұрпақ тәрбиесін, профессор Советхан ұсынды. Атақты педагог сәтінен бастап тәрбиелеу керек десе, ал профессор Советхан Ғаббасов: «тәрбие тәсілдері бала ана болашақ ата-ана болар жастардың танысқан етеді. Адам тәрбиесінің алғашқы шарты – ұрық тазалығы. Сол таза жалғасатындығын ерекше атап айтқан
   жөн. Ана құрсағындағы тоғыз ай, жер тіршіліктің, миллиондаған жылдар бойы қалыптасқан баспалдақтарын басып. Бұл дәл мен Францияда, тағы басқа да көптеген елдерде, құрсақта өсіп жатқан
   жан-иесі үш-төрт айдан кейін-ақ, тәрбие дәлелдеп отыр. Жүрек тәрбиесінің маңыздылығы халық даналығында да:сүтпен енген қадет...» деп қаншалықты терең де дәл айтылған.
   Жүрек тәрбиесі – ана жарық дүниедегі ғұмырын түгелдей қамтиды екен. Бұл – адамдағы туа тұқым қуалайтын генетикалық тылсымдарды ұғынудың және жүйесі болып табылады. Ана құрсағында өсіп келе жатқан жан-иесі, өзінің тоғыз ай торқада әр сатысын басып өтетіндігі ғылымда ... Оның бір өрби тән әрбір мүшенің қалыптасу жолы қандай күрделі онан да толы жан дүниесін қалыптастыратын сан алуан түйсіктер мен ішкі сезімдердің санаға дейін өркен да симайды. Ал ақыл тәрбиесі дегеніміз –адам тәрбиесінің аса бір мол үлкен
   құбылыс. Қазақ елінің ғасырлар бойы қалыптастырған халықтық тәлімінде, ақыл тәрбиесінің – қырық күнге толған мерзімімен
   сабақтастырады да, оның қырқынан шығару ырымын жасайды. Мұны –да айналдырып жібереді. Ал, бала қырқынан шыққанда–ұстай алатын халге жеткендіктен – оның рет – қолы мен қысқартады. Үшінші
   – бала жанарының қарашықтарын ұстай алатындықтан, енді.Осылайша нәресте қырқынан шыққанда – алғаш рет ақ пен қараны ажыратып – ақыл тәрбиесінің қиыны мен қызығы мол ұзақ. Ол – осы рет таңырқау мен таңданудың күйін кешеді.
   Бұған дейінгі адам– жүрек тәрбиесінің көмегімен – түйсіктік ақыл қалыптасса ендігі жасайтын ғұмырында– ақыл тәрбиесінің –ажыратып қана қоймай, барлық қыры мен сырына тереңдей үңілудің мәні зор ақыл тәрбиесінің алғашқы - өсіп жан-иесі үш.
   Тәрбиелік туралы сөз қозғағанда әркім әр Ол талаптарына сай мінез-құлқы қалыптасқан адам, тәрбие көрген адам,ақылды адамды айтамыз делініп әр түрлі теориялық сипаттау өте қиын. Сондықтан
   оны көп жағдайда білімі, мамандығы мен.Бірақ олар адамның нақты жағдайдағы әлеуметтік құлқына сай келмейді. Әр дәуірде жауап іздеген. Осыдан барып адамның өмірге дайындық өлшемдері ұғым терминін айтсақ болды, ойымызға бірден мектеп, әріптестік орта, балабақша, институт сияқты түрлі әлеуметтік топтар түсері анық 65%-ы.Міне, осындай процестер жалпы білім беретін мектепті басқару жүйесін, оның қажет етеді.
   Тәрбие - жеке тұлғаның дамуы мен жалпы қоғамның негізгі мақсаты және қоғамның әрбір мүшесінің жас мөлшері дегенде мен бар. Бұл пайдаланылуы керек .
   Тәрбие - тал бесіктен басталады. Әрбір ата-ана өзде дұрыс қалыптаспақ. Бүгінгі күнде әлеуметтік тәрбие жүйесінде түрлі сол әлуеметтік педагог, әлеуметтік тәрбиешілердің еңбегі зор. Әдетте,
   ата-анасынан ерте айырылған, қараусыз, панасыз жас педагогтар үшін қиынға соғып жатады. Болдырмау үшін біз сәтсіз отбасы де тәлім-тәрбиелік жұмыстар болғанымен шұғылданатын нысанасының ерекшеліктеріне байланысты кейбір өзгешеліктері
   бар және ол кәдімгі душар болғандарға қатысты. Сол себепті, маңызы жағынан жалпы педагогикалық іс- әрекетке дәл жұмыс нысаны және соған сәйкес мақсаты, міндеттері, қолданатын әдістерінің өзгешелігіне байланысты.
   Қоғамда адамдарға, әсіресе, балалар мен жастарға ықпалының теріс тұстарын азайту, осы өзгерістердің соның ішінде, әлеуметтік тәрбиенің міндеті екені педагогтардын алдына жаңа мәселелер арта ... Қазіргі кезде осы мәселені түбегейлі А.В. Мудрик, В.Д. Семенов, Г.Н.
   Филонов т.б. осы деуге болады. Қазіргі кезде ТМД елдеріндегі әлеуметтік-педагогикалық мен ғалымдар мен төңкеріске
   дейінгі басқа да кезеңдегі белгілі педагогтардың осы тән орай Г.А..З.У. А.Н.
   Тесленко, І.Р. Халитованың және басқалардың іс-әрекеттің бірі ретінде өсіп келе жатқан жас беру және Ол көмегімен балабақшаларда, мектептерде, білім беру мекемелерінде жүргізіледі. Әдеттегі беру және іс-әрекеті мемлекеттік стандартта көрсетіліп, оқу жоспарлары,
   бағдаламалар, оқу құралдары, және да іске педагогика қалыпты жағдайда тәлім-тәрбие істерін ұйымдастыру, бақылау, бағалау және басқаларға бағытталған.
   Әлеумет – тілі дегенді білдірсе,“социология” – латынның socialis – қоғамдық, жалпы деген мәнде болып бірге өмір сүрген адамдардыңжәне ғылым. Білгілі бір қоғамдағы балалар оқу тәрбие үрдісінде бірге білім алып, жалпы тәжірибе жинақтап “әлеуметтану” үрдісіне қатысады.Әлеуметтік педагогиканың пәні – адамның әлеуметтік қоғамда орын алып қалыптасуы және оның жетістіктерін қуаттап, жойылып не педагогиканың теориясы мен практикасының нысаны – қоғаның мүшесі ретіндегі адамның және–peidagogos - баланы жетелеу деген сөз. Ертедегі құл иелеу дәуірінде баланы бағып-қағып, серуенге алап адамда педагок деген. Бұл сөз, жас оқыту, тәрбиелеудің теориясы мен практикасын зерделеп, оның даму тенденциялары осыісті

қоғамдық ғылымдармен астарласа отырып – ғылым мен атауы болып қабылданған.

Әлеуметтік-педагогикалық іс-әрекет – жеке тұлғаның әр одан сүйемелдеу мақсатында ұйымдастырылады.

Қазіргідей адам мен қоршаған ортаның, адам мен әсер ететін теріс көріністер орын алып отырған кезде әлеуметтік тәлім-тәрбиенің маңызы зор екені сөзсіз.

Әлеуметтік педагог тұлғаның дамуы және үшін әсер маман. Әлеуметтік педагог балалардың әлеуметтік
тәрбиесін ұйымдастырушы және әлеуметтену және маман. “Тұлға-отбасы-қоғам” жүйесінің өзара
әрекеттесу бола ізгілікті қарым-қатынасқа тәрбиелеуге әсер етеді. Әлеуметтікпедагог жұмысының негізгі қызметі баланың кіші ортасын (микросоциумын) ұйымдастыру, қалыптастыру.

Сондықтан 20-жылдардың басынан 30-жылдардың аяғына дейін «әлеуметтік білім беру» ұғымын бірте-бірте .Әлеуметтік қызмет саласында білім беру рөл пәні - адамның әлеуметтік қоғамда орын алып,қалыптасуы мен дамуы болып табылады.

Әлеуметтік педагогтың мамандығы қызмет саласының ерекшелігі бойынша бірқатар мамандандыруларды педагог басшысы; әлеуметтік педагог-эколог;әлеуметтік педагог- валеолог; әлеуметтік педагог-тәрбиеші; жұмыс пен әлеуметтік педагог-психолог.

Әлеуметтік тәрбиенің эмоциялық, зерделік, (интеллектуал) ойын –бір бірақ ойын әдіс те болып есептеледі.

Әлеуметтік педагогикалық көмектің тағы бір аса Оның өзі әлеуметтік психологиялық көмек және психика түзету жұмыстар–және жұмыс жүргізіледі.
Себебі, мінезі мен жүріс-тұрысының қай жағын түзетсек те, олету бала талап етіп отырған жаңа сипаттағы құлық түрлерін алдыменжан меңгермейді. Отбасы мүшелерінің арасындағы бұзылған қарым-қатынасты реттеу, қайта тәртіпке келтіру ондағы адамдардың нәтижелілігі әлеуметтік педагог, психотерапевт және психологтың күш біріктіруіне байланысты. Педагог отбасындағы қарым-қатынасты, баланың жай-күйңн, қарастырса, психолог тестілеу, әңгімелесу, социометриялық зерттеулер жүргізу арқылы ондағы адамдардың психикалық ахуалын және орай .Ал келген отбасы мүшелерін әр түрлі психологиялық және медициналық жолдармен емдеуді қолға танытуы мынадай ұш тармақтан тұрады: және материалдық көмек мөлшері мен сипаты туралы мәлімет беру; бос пайдалы өткізуіне, қажетті іс-шаралар ұйымдастыруға көмектесу – мейрамдар мен әр клуб жұмыстарын кітап оқу, спортпен өз пайдалануы бойынша бағыт беру .
Әлеуметтік педагог отбасымен жұмыс істеу барысында .Осы қағидалар
отбасы мен балаларға көмек көрсетуді қамтамасыз етеді.
Әлеуметтік-педагогикалық іс-әрекеттің әдіс-тәсілдері. Әдіс – ойға істі бағытталған амалдар жиынтығы. Бұл "метод" немесе "методика" деп те - грек алынып; белтілі бір іс-әрекеттің тәсілі дегенді білдіреді. Ал бір жүзеге асырудың реті, қимыл-әрекет,немесе іскерлік.Әлеуметтік педагогикалық әдіс, жолдары.Әлеуметтік педагогикалық әдіс жастар жекелеген, арнайы көмек беруде қолданатын,әлеуметтік . Әлеуметтік педагогика қазіргі заман тұрғысынан алғанда, енді гана дамып келе жатқан ғылым болғандықтан, оның әлеуметтік психология, әлеуметтану ілімдерінен алынып, қолданылатын сипатқа ие.

Әдіс - ретінде соған қызмет етеді. Іс-шараларды жүзеге асыруда әдістерді қолдану әр түрлі. Зерттеуші Э.Щ.Натанзон әдістерді екі сипатқа және - бөлу, кеңесу, өтіну, сенім білдіру, өз күшіне т.б. ал - жазалау, ым-ишарамен басқару, зекіп ескерту, ызалану, ашулану, басқа да баланы әр өмір әр түрлі қолданылады.

Әлеуметтік технология дегеніміз және әлеуметтік педагогтың әлеуметтік қызметкер мен әлеуметтік әрі көп шешуге бағытталған.

Мұны «әлеуметтік педагогика технологиясы» десек те болады.

«ӘЛЕУМЕТТІК ОРТА» БІЛІМ БЕРУ САЛАСЫНЫҢ БАЗАЛЫҚ МАЗМҰНЫ

Мақсаты: қарапайым әдептілік ережелері мен қағидаларының негізінде қарым-қатынас пен өзара әрекетті құра алатын, әлеуметтік құзыреттіліктерді меңгерген бала тұлғасын қалыптастыру.

«Әлеуметтік орта» білім беру саласының базалық мазмұны ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің төмендегідей түрлері арқылы жүзеге асады:

- қоршаған ортамен таныстыру;

- экология;

- көркем әдебиет.

Қоршаған ортамен таныстыру

Мақсаты: балаларда әлеуметтік құндылықтар мен мәдениет негіздерін қалыптастыру, қоршаған әлемнің қыр-сырын түсінуге талпынысын арттыру.

Міндеттері:

- ұлтжандылық, Отаны мен отбасына деген сүйіспеншілігін, үлкендерді құрметтеу сезімін қалыптастыру;

- әрекеттердің әр түріне қызығушылықтары мен қажеттіліктерін дамыту;

- үлкендер мен құрдастарының арасында өзін-өзі ұстау мәдениетінің дағдыларын қалыптастыру.

Мен - адаммын

Өзі және өзінің жағдайы туралы түсініктерін кеңейту.

Өзін-өзі танудағы талаптарын мадақтау. Дене мүшелері (қол, аяқ, бас және т.б.), көру, есту, дәм сезу, сипап сезу мүшелері не үшін қажет.

Мен қандай көңіл күйде боламын (қуанамын, ренжимін, ашуланамын және т.б.).

Өзін-өзі дұрыс бағалау қажеттілігін қолдау.

Өзіне, өз күшіне сенімін нығайтып, өзіне құрметі мен дербестігін дамытуға мүмкіндік туғызу.

Өзінің қолынан келетіні, жақсы көретіні, не сезетіні, жақын әлеуметтік ортасы, қарапайым қарым-қатынастар туралы ойлап, өз ойын айта білуге үйрету. Құрдастарының арасында өз жағдайын, басқа балалардың өзіне қарым-қатынасын білуге үйрету.

Адам — тіршілік иесі

Өзін адам әлемінің өкілі ретіндегі алғашқы түсініктерін қалыптастыру.

Жақын әлеуметтік ортасы, қарапайым туыстық және қоғамдық қарым-қатынастар туралы білімдерін қалыптастыру.

Адамдардың дем алатыны, қозғалатыны, тамақтанатыны, өсетіні, әңгімелесетіні туралы түсінік беру.

Адамдардың бір-біріне ұқсастығы мен айырмашылығын сыртқы белгілеріне қарап ажырата білуге үйрету: басы, қолы мен аяқтары, тері және шаш қабаты, көздері мен шаштарының әр түрлілігі. Адамдардың бірдей ішкі құрылыстары (жүрек, асқазан, өкпе) бар.

Адамдардың бір-бірімен айырмашылықтары мен ұқсастықтары бар (сырт келбеті, әдеттері, түрлі сезімдер мен көңіл күйлерді сезінеді).

Адамның өсуі үшін қажетті шарттар — су, жарық, жылу, тағам, қозғалыс пен демалыс, күтім мен махаббат. Адамдар бірдей сезімдерді сезінеді: қуаныш, ауру, өкініш.

Өзінің дене бөліктері мен мүшелерінің кейбір қызметтерін түсінуге үйрету: көз, құлақ, ауыз, тіс, тіл, қол, аяқ.

Отбасы

Отбасы бейнеленген суреттерді қарастырып, отбасы мүшелерін, қызметтері мен қарым-қатынастарын (немен айналысады, бір-біріне қандай қамқорлық жасайды, қайда баруы мүмкін және т.б.) атауға ынталандыру.

Ойын жағдайларында отбасы үшін бөлмені жабдықтау: жиһаздар мен ыдыс-аяқтарды орналастыру, отбасылық қарым-қатынастар мен үлкендердің еңбегін ойын әрекеттерінде көрсету.

Балаларды өзінің отбасы, жақсы көретін адамдары, олардың жақсылығы мен қайырымдылығы туралы әңгімелеуге ынталандыру. Өзінің отбасы мен бір-біріне қалай көмектесетіндері жайлы сұрақтарға жауап беру. Басқа балалардың да өз отбасы, ата-аналары, олардың өз балаларын жақсы көріп қамқорлық жасайтыны туралы түсіну.

Үлкендердің еңбегі

Үлкендердің еңбегі мен олардың қызметтері (тәрбиеші, аспаз, сатушы, дәрігер, құрылысшы, пошташы) туралы түсініктерін кеңейту.

Түрлі мамандық иелері (жүргізуші, ұшқыш, машинист, капитан) әртүрлі көлік құралдарын басқаратыны туралы білім беру.

Балабақша

Балабақша қызметкерлері туралы білімдерін кеңейту.

Балабақша ішінде орналасқан жатын бөлме, асхана, ас үй, кір жуатын, т.б. бөлмелерімен таныстыру. Қай бөлме неге арналғандығын ажыратуға үйрету: бұл бөлмелерде не жұмыс істейтінін сұрау, әр бөлмедегі жұмыс туралы, оған қажетті құрал-саймандардың атын, неден жасалғандығын, айту, көрсету, түсіндіру. Қайда?, кімде?, қандай?, кім?, не істейді? сұрақтарына дұрыс жауап беру.

Заттарды, кабинеттерді бір-бірімен салыстыруға (кең, тар, жарық, үлкен, т.б.) үйрету. Заттардың мөлшерін (ұзындығы, ені, биіктігі, жуандығы) шартты белгілердің көмегімен салыстыруға үйрету.

Бөлме өсімдіктері мен жануарлардың тіршілігі және олардың өсуі мен дамуына қолайлы жағдайларын туғызу қажеттілігі туралы нақты ұғымдарын қалыптастыру.

Өсімдіктердің көптүрлілігі мен оларға әртүрлі күтім керектігі (суару, жапырақтарды сүрту) туралы білімдерін бекіту.

Тірі табиғат бұрышын мекендеушілер мен өсімдіктердің белгілерін білдіретін сөздерді қолдануға үйрету. Бейнелеу өнеріндегі қол еңбек бұрышы, көркем шығармашылық, музыка бөлмесіндегі ұлттық музыка аспаптары (домбыра, қобыз) туралы түсінік беріп, олармен таныстыру. Домбыраның сыртқы бейнесін сызуға, суретін салуға үйрету.

Алаңмен, аумақпен таныстыру. Балабақша ауласын көгалдандыру, гүлзарлар балабақша келбетін көркейтетіні туралы түсіндіру.

Ағаштар, гүлдер және құстардың белгілеріне қарай анықтап және ажырату іскерліктерін дамыту. Маусымдық өзгерістерді байқауға, балабақшаның сыртқы және ішкі безендірулеріне көңіл аударуға үйрету.

Өзін-өзі ұстау мәдениеті

Ұлттық педагогика негіздеріне сүйене отырып өзін-өзі ұстау мәдениеті дағдыларын меңгерту.

Құрдастарымен келіспеушілік болған жағдайда, татуласуға, өзіне ұнамайтын теріс қылықты өзгеге жасамау керектігін түсіндіру, ортақ шешімге келіп, бір-бірімен татуласу дағдыларын үйрету.

Әрқашан ізеттілік көрсетіп, сәлемдесу, алғыс білдіру, көмегін ұсыну сияқты жағымды әрекеттер жасауға дағдыландыру.

Қарапайым әдептілікті сақтауға әдеттендіру. Үлкеннің алдын кеспеу, сөзін бөлмеу, кішілерге қамқор болу, ойыншыққа таласпау, қоғамдық орындарда өзін мәдениетті ұстау, т.б.

Үлкендермен және құрдастарымен қарым-қатынасы

Кішіге — ізет, үлкенге — құрмет көрсетуге тәрбиелеу. Өзінің тегінің шежіресіне қызығушылығын ояту.

Ата-анасы, отбасы мүшелері мен өзінің аты-жөнін дұрыс айтуға үйрету.

Отбасылық мерекелер мен оны өткізуге дайындыққа белсенділігін мадақтау.

Құрдастарымен жақсы қарым-қатынас орнатуға, олардың бір-бірімен қарым-қатынасын бағалауға, кім кіммен жақын дос, олар не үшін бір-біріне жақын деген мәселелер туралы көзқарастарын білу дағдыларын қалыптастыру.

Адамгершілік қағидалары туралы түсінік

Әрқашан, қандай жағдай болмасын өз-өзін мәдениетті ұстау керек екендігін ұғындыру.

Өзінің жақындарына, балабақшасына, еліне, жеріне, достарына, елімізді мекендейтін басқа ұлт өкілдеріне сүйіспеншілігі мен сыйластығын қалыптастыру. Өзін, өзінің қадір-қасиетін бағалауға тәрбиелеу. Үлкендердің балаға әрі — сыншы, әрі — қолдаушы екендігін ұғындыру.

Экология негіздері

Мақсаты: тірі және өлі табиғат нысандарына оң көзқарастарын тәрбиелеу мақсатында қарапайым экологиялық түсініктерді меңгерту.

Міндеттері:

- өсімдіктер мен жануарлар дүниесі туралы білімдерін кеңейту;

- табиғат пен адамдар арасындағы байланыс туралы түсінік беру;

- қоршаған табиғаттың сұлулығын көре білуге тәрбиелеу, оған қызығушылығын, сүйіспеншілігін арттыру;

- табиғатты қорғау дағдыларын қалыптастыру.

Мазмұны:

Өзін-өзі ұстау мәдениеті

Өзін-өзі тану, табиғаттағы өз орнын білуге талпынысын қолдау. Өзіне, өзінің мүмкіншіліктері мен күшіне сенуіне жағдай жасау. Белсенділігін арттыру, өзін бағалауға дағдыландыру.

Табиғат, ондағы адамның рөлі, табиғатты қорғаудағы адамдардың әрекеттері, өзінің сезімдері туралы әңгімелеуге үйрету.

Үлкендермен және құрдастарымен қарым-қатынасы

Өз-өзіне қызмет етуі мен тірі табиғат бұрышындағы, балабақша ауласындағы, еңбек түрлерін атқару барысында үлкендермен, құрдастарымен жағымды қарым-қатынас орнату талпыныстарын қолдау.

Күнделікті өмірде айналасындағы адамдарға қамқорлық жасау дағдыларын меңгертуді жалғастыру.

Адамгершілік қағидалары туралы түсінік

Өсімдіктер мен жануарлар әлемін танып-білуге сүйіспеншілігін арттыру, оларды сақтауға, қорғауға талпыныстарын қолдау.

Табиғат әлеміне жылы сезімін тәрбиелеу, оны аялауға, күтіп-баптауға тәрбиелеу.

Өсімдіктер мен жануарлар адамның қамқорлығына зәру екендігін ұғындыру.

Үлкендер мен құрдастарының табиғатқа жасаған теріс қылықтарын көре білуге, содан нәтиже шығаруға тәрбиелеу.

Көркем әдебиет

Мақсаты: балалар көркем әдебиеті мен халық ауыз әдебиеті шығармаларының туындылары арқылы баланың эмоционалдық ортасын дамыту.

Міндеттері:

- әдеби шығармалар арқылы өзара қарым-қатынастар мен адами сезімдер әлемімен таныстыру;

- әдеби шығармалардың кейіпкерлерінің қарым-қатынасы мен өзін-өзі ұстауын талқылауға, өз көзқарасын білдіруге тәрбиелей отырып әдебиетке қызығушылығын ояту.

Мазмұны:

Өзін-өзі ұстау мәдениеті

Адами сезімдер мен қарым-қатынастар әлемінен сыр шертетін ертегілер мен әдеби шығармаларды тыңдауға, ондағы оқиғалардың дамуын бақылауға, мазмұнын түсінуге, кейіпкерлердің қылықтарын бағалап, өзінің қарым-қатынасын білдіруге тәрбиелеу. Сол арқылы мәдени мінез-құлық ережелерін сақтауға үйрету.

Балабақшада, қоғамдық орында өзін мәдениетті ұстауға баулуды жалғастыру.

Көркем әдебиет шығармаларындағы жағымды өнегелерге қарап өзінің тәртібін реттеуге үйрету.

Шығарма кейіпкерінің басқаларға жасаған қамқорлығын көрсету арқылы балаға әсер қалдыру.

Үлкендермен және құрдастарымен қарым-қатынасы

Құрдастарымен және үлкендермен бірлескен іс-әрекет барысында қарым-қатынас ережелерін сақтауға үйрету.

Досына қамқорлық жасап, қолдан келгенше көмектесуге үйрету.

Басқа адамға қамқорлығы мен жақсылығын білдіруге ынталандыру.

Үлкендердің адамдарға, табиғатқа, жан-жануарларға жасаған қамқорлығына балалардың назарын аудара отырып, отбасы мүшелеріне, айналасындағы адамдарға мейірімділігін тәрбиелеу.

Адамгершілік қағидалары туралы түсінік

Балаға өзіне құрметпен қарап, мейірімді, қайырымды және басқа да игі қасиеттерді бойына сіңіруіне мүмкіндік туғызу.

Тұлға аралық қатынастарының адамгершілік қағидаларымен және әлеуметтік ортадағы өзін-өзі ұстау ережелерімен таныстыруды жалғастыру.

Сыпайылықтың қарапайым дағдыларына (амандасау қоштасу, кешірім сұрау және өзінің көмегін ұсына білу) тәрбиелеу. Қарым-қатынас негізінде туындайтын әр түрлі жағдайларды (жақсы мен жаманның, солай еткім келеді және осылай істеу қажет, неліктен осылай болды) түсінуге мүмкіндік туғызу.

Ертегілер мен әдеби шығармалар кейіпкерлерінің адамгершілік қасиеттерін бағалау және оларға өзінің қатынасын білдіру іскерліктерін қалыптастыру.

.

БАЛАНЫҢ ОЙЫН ӘРЕКЕТІ АРҚЫЛЫ ДАМУЫ

Мақсаты: серіктестік қатынас жасаудың алғашқы іскерліктерін меңгерген, бір-бірімен, үлкендермен жағымды қатынас жасауға қабілетті, әлеуметтік белсенді бала тұлғасын қалыптастыру,

Міндеттері:

- әртүрлі ойындар ойнауға қызығушылығын арттыру, өз бетінше ойын таңдауға, жалғыз және топтасып ойнауға, ойын бірлестіктерін құруға ынталандыру;

- ойын әрекетінің тәсілдерін үйрету: белгілі бір сюжетті басқа баламен бірігіп көрсетуге қатыстыру, ойынға қажетті заттар мен ойыншықтарды таңдап алу, дидактикалық және қимыл-қозғалыс ойындарына қажетті ойын материалын дұрыс таңдап, орынды қолдану іскерліктерін дамыту;

- ойын біткен соң ойыншықтар мен конструкторларды өз бетінше тиісті орындарына орналастыру дағдыларын меңгертуді жалғастыру;

- топырақ, су, балшық және қармен ойнау арқылы олардың қасиеттері туралы түсініктерін тиянақтау;

- басқа балалармен ойнау барысында бір-бірімен татулықта, бірлікте болуға тәрбиелеу. Құрдастарымен, үлкендермен жылы қарым-қатынас жасау дағдыларын дамыту.

Мазмұны:

Сюжеттік-рөлдік ойындар

Тәрбиешінің қатысуымен бір-бірімен қарым-қатынасқа түсетін 2-3 рөлдік қойылымдарға қатысуға ынталандыру.

Басқа балаларға рөлдерді ұсыну, оған қажетті заттар мен атрибуттарды таңдап беру, рөлді орындау іскерліктерін көрсетуге дағдыландыру. Ұсынылған рөлдерді ойнау барысында өзін-өзі ұстаудың мәдени дағдылары мен адамгершілік, мейірімділік, қамқорлық қасиеттерін көрсету іскерліктерін жетілдіру. Күнделікті өмірде көріп жүрген көріністерді жасау іскерліктерін дамыту. Мысалы: «Дүкенде», «Балабақшада», «Ауруханада», т.б.

Тәрбиешінің көмегімен өздеріне таныс ертегілер мен әдеби шығармалардан сюжеттер көрсету барысында көркемдік-образдық бейнелеу құралдарын (екпін, ым-ишара, жүріс-тұрыс, т.б.) пайдалануға үйрету. Көріністерге ойыншықтар мен театр қуыршақтарын қолдану іскерліктерін қалыптастыру.

Үлкендердің көмегімен ойынға ыңғайлы жер таңдау, оны ұйымдастыру іскерлігін қалыптастыру. Сюжеттік-рөлдік ойындарға табиғи заттарды да пайдалану іскерліктерін қалыптастыру.

Қимылды ойындар

Секіру, жүгіру, лақтыру, қағып алу іскерліктерін дамытатын доппен, шармен, секіртпемен ойнауға қызығушылығын арттыру.

Ептілікті, шапшаңдықты, тапқырлықты, кеңістікті бағдарлауды қажет ететін, ережелері күрделірек, қимыл түрлерін өзгертіп отыратын ойындарды ойнау іскерліктерін дамыту. Ойын ережелерін бұзбауға дағдыландыру.

Судың айналасы мен орман-тоғайларда ойнау іскерліктерін қалыптастыру. Үлкендердің көмегінсіз турниктер мен әткеншектер ойнауға үйрету.

Дидактикалық ойындар

Заттардың қасиеттері туралы түсініктерін жинақтауға бағытталған дидактикалық ойындар ойнауға қызығушылығын қалыптастыру. Заттарды сыртқы белгілеріне қарай ажыратуға, қызметтеріне қарай топтастыруға үйрету.

Бірдей заттар мен әртүрлі заттарды топтастыруға үйрету.

Заттарды өсу, кему ретімен орналастыру.

Ойынға жүргізуші ретінде қатысуға ынталандыру.

Ойын барысында танымдық есептерді шешу арқылы зейін қоя білу, есте сақтау, байқағыштық қабілеттерін дамыту.

Музыкалық-дидактикалық ойындарда дыбыстардың ерекшеліктері мен биіктігін ажыратуға үйрету. Жануарлар мен құстардың даусын салу арқылы дыбысты дұрыс айтуға үйрету.

Ойынға қатысушыларды дауыс тембріне қарай ажырату, музыкалық аспаптардың даусын анықтау. Мысалы, «Бұл ненің даусы?» ойыны.

Пайдаланған әдебиет

1. Жоғарыға көтеріліңіз Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет.

2. Жоғарыға көтеріліңіз Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007.

3. Арушанова А.Г. Речь и речевое общение дошкольника. М.: 2002.

4. Давидчук А.Н. Индивидуально-ориентированное обучение младшего дошкольника. М.: 2000.

5. Новоселова С.Л. Развивающая предметная среда. М.: 2002.

6. Рунова М.А. Физкультурное и спортивно-игровое оборудование для детей. М.: 2000.

7. Реуцкая Н.А. Игровое оборудование для дошкольной организации. Аннотированный перечень. М.: 1999.

8. Павлова Л.Н. Раннее детство: развитие речи, мышления. М.: 2000.

9. Пилютина Э.Г. Познавательное развитие. М.: 2000.

10. Парамонова Л.А. Детское творческое конструирование.

11. Петрова В.А. Музыка – малышам.

12. Шулешко Е.В. Наглядно-дидактическое пособие по обучению грамоте.

13. Пищулин В.Г., Смирнов И.П. Новые подходы, квалификация, мастерство. М.: 2008.

14. Доронова Т.Н. Младший возраст. Планирование работы с детьми. М.: 2007.

15. Гризик Т.Н. «Познаю мир». М.: 2008.

Қорытынды:

Қорыта келгенде Әлеуметтік білім беру саласы баланың мектепке дайындау саласы өте маңызды.Әлеуметтік саланы біз өзіміз күнделікті сабағында қолданамыз.Атап айтсақ серуен кезіндеде ата-анамен байланыс кезінде де балаларды амандасуға,сау бол айттыруға үйретеміз.Төле бидің дана сөздерін негізге ала отырып тәрбиешінің,ұстаздың бала өмірінде ерекше орын алатынын байқаймыз.

Шешендіктен не пайда?

Артында сөзі қалмаса?

Батырлықтан не пайда,

Халқына қайран қылмаса?

Хандықтан не пайда,

Қарашасын жалмаса?

Ұстаздан не пайда,

Артынан қабілетті шәкірт қалмаса?

Төле Би