Баяндама: Триз технологиясының тиімділігі

«Балауса» бөбекжайы» МКҚК

Баяндама

Тақырыбы: Триз технологиясының тиімділігі

Дайындаған:Шорманова Айзада Айтбаевна

тәрбиеші ІІ санатты

Бейнеу ауданы

Аты жөні: Шорманова Айзада Айтбаевна

Туылған жылы, айы, күні: 25.01.1988ж

Бітірген оқу орны: Бейнеу гуманитарлық – экономикалық колледжі

Жұмыс орны: «Балауса» бөбекжайы»МКҚК

Білімі: арнаулы орта

Еңбек өтілі: 14

Санаты: ІІ

E-mail:

Мазмұны

Кіріспе................................................................................................................3

Негізгі бөлімі.....................................................................................................4

Қорытынды........................................................................................................6

Пайдаланылған әдебиеттер..............................................................................8

Кіріспе

Қазіргі таңда қоғамда болып жатқан ауқымды өзгерістер мен заманауи балабақшалар мен мектеп жасына дейінгі оқу мен тірбие мәселелеріне зор көңіл бөлуде. Атап айтқанда, болашақ жеткіншектерімізді мектепке дайындауда олардың ден саулығын нығайту,адамгершілік, имндылық қасиетін, эстетикалық талғамын дамыту, қоршаған ортыны тану,ондағы құбылыстарды байқау,математиканың қарапайым түсінігін, тіл байлығы мен ойлау қабілетін жетілдіру және оның сапасын арттыру көзделіп отыр.Осы орайда еліміздегі мектепке дейінгі ұйымдардың ненегзігі мақсаты және міндеттері бүгінгі қоғам мүддесіне лайықты, жан-жақты жетілген бойында ұлттық сана мен психология қалыптасқан парасатты адамзат тәрбиелеп өсіру. Замана қойған бұл міндеттерді өз мәнінде шешу үшін, мектепке дейінгі тәрбие мен білім беру мазмұнын түбегейлі жаңарту сұраныстарына сәйкес келетін қазіргі заманғы білім беру жүйесі қажет. Осы мақсаттарға жеткізетін сара жолдың бірі-балабақшада жаңаша оқу тәрбие жұмысын ұйымдастырып жүргізу. Ол кейінгі жылдары педагогика ғылымында жиі пайдалана бастаған жаңа ұғымдардың бірі иновациямен байланысты. Иновацияны жете түсініп иновациялық әдіс-тәсілдерін балабақша өмірінде кеңінен енгізу жеткіншек ұрпақтың саналы да сапалы білім алуының бірден-бір шарты болып табылады деп ойлаймын.

Тәрбие мен білім беруді жаңаша ұйымдастырудың қажеттілігіне көз жеткізе отырып, оның жаңаша әдіс-тәсілдерін үйрету және айту, құрудың негізгі жолдарын талдап зерттеу керек ететінін анық. Қазіргі заман талабына сай балабақшада оқу- тәрбие жұмысын жаңаша құруды қалап жүзеге асыруға болады. Әрине, ол мектепке дейінгі жастағы балалардың даму ерекшелігін ескеріп, шаршатпай ойната отырып, тәрбие мен білім беруді қажет етеді.

Неміс психологы В.Штерннің есептеуінше, бала сәби шағында «осыған керек болад-ау» деген ұғыммен білім мен тәрбие алмайды және шартты түрде ұмтылмайды. Үш жасқа дейін «өз жоспары» бойынша, бес –алты жасқа келгенде ғана үлкендердің қозғауымен жүретін есту процесіне саналы түрде қатысады. Ол кезде тәрбиелі жұмысты оның психикалық даму ерекшелігін ескере отырып жүргізілгені абзал.

3

Мақсаты:ТРИЗ технологиясы баланың тілін және шығармашылық қиялын дамыту. Сонымен қатар шынайылықты түсініп жүелі ойлауға, өзін-өзі тануға, қоршаған ортаның қиындығын байқауға және өздерінің шағын қиындықтарын шешуге баулу.
Міндеттері:
- Бала мүмкіндігін ескеріп, заман талабына сай білім беру;
-Триз элементтерін пайдаланып, шығармашылық қаблетінің ашылуына мүмкіндік туғызу;
-Балалардың көркемдік шығармашылығын дамыта отыра әр баланың психологиялық ерекшіліктерін танып білу.

Негізгі бөлімі

Тризшылардың үраны
«Барлығын айтуға болады»

Әдістері:
Бақылау жүргізу;
Мәтінмен жұмыс;
Сызбамен жұмыс;
Суреттпен жұмыс істеу;
Мазмұндық ойындар;
Сұрақ жауап;
Көрнекілік.
ТРИЗ технологиясы
Мектепке дейінгі балалық шаққа бейімделген ТРИЗ технологиясы баланы шығармашылық тапсырмаларды орындауды үйретеді және оның бойында шығармашылық қажеттілікті дамыта отырып, оның қызығушылығына сүйене отырып, шығармашылыққа жүйелі түрде жетелеуге мүмкіндік береді. ТРИЗ және оның принциптері тек техникалық қана емес, сонымен қатар басқа да шығармашылық тапсырмаларды шешуге қолайлы. Мектеп жасына дейінгі балаларға арналған әдіс-тәсілдер төмендегідей:
· Жүйелік жақындау
Компоненттік, құрылымдық, функционалды және генетикалық жақындаудың элементтер негізінде қоршаған ортаның жүйелік көріністерінің бастауларын қалыптастыру. Бір-бірімен тығыз байланыста болатын бөлімдерден құралған

4

жүйені біртұтас ретінде түсінік беру, объектінің осы шақтағы, өткен шақтағы

және келер шақтағы жағдайын бөліп ала отырып, уақыт және кеңістік туралы ұғым беру.

ТРИЗ технологиясын қолдану дәстүлі іс-әрекеті
Ұйымдастырылған іс-әрекетін мақсаты:
А) тәрбиеші үшін: жана материалды беру;
Ә) бала үшін: жана материалды менгеру
Ұйымдастырылған әдіс –әрекет түрлері:
А) тәрбиеші үшін: жана материалды түсіндіру,
Ә) бала үшін: жана материалды тындау, есте сақтау.

Ұйымдастырылған әдіс –әрекеті жоспар бойынша өткізу. ТРИЗ технологиясын қолдану шығармашылық іс-әрекеті.

Ұйымдастырылған іс-әрекетін мақсаты:
А) тәрбиеші үшін: балаларға жана нәтежеге бағытталған ісәрекетін ұйымдастыру;
Ә) бала үшін: шығармашылық «өнім» ойлап табу. Ұйымдастырылған әдіс –әрекет түрлері:
А) тәрбиеші үшін: балалардың шығармашылық іс әрекетің үйымдасдыру;
Ә) бала үшін: жана нысанды зерттеу, құбылысты талдау. Ұйымдастырылған әдіс –әрекетінің құрлымы жағдайға байланысты жоспардын өзгеруі мүмкін.

5

Бірқатар зерттеушілердің ойынша, заманауй интеллектуалдық әрекеттің педагогикалық және психологиялық ойдың негізі, белсенді ізденімпаздық әрекет әдістеріне негізделсе, мектепке дейінгі баланың интеллектуалды әрекеті табиғи үйреншікті болуы мүмкін.Бұл ата-анамен педагогтың күнделікті тәрбие беру барысында баланың танып білуге қызығушылығын ояту қажеттілігін туғызу,өз беттерімен мәселені шешу,нәтижеге жетуге тәрбеленуінің,бағыт беруінің арқасында туындайды.Мектепке дейінгі тәрбиелеуде ТРИЗ технологиясын алғашқы математикалық түсініктерін қалыптастыруда тиімді екені байқалды. Мысалы: «Ұқсастықтарын тап» ойыны арқылы қарама-қарсы тұрған заттардың ұқсастықтарын тауып айту керек.

«Жануарларды орналастыр» дидактикалық ойыны
Мақсаты: Балаларды тақтада және қағаз бетінде бағытты таба білуге үйрету.
5 бала кезекпен тақтадағы тапсырманы, ал қалғандары үстелдің үстіндегі парақ қағазда фишкамен орындайды.

- Оң жақтағы жоғарғы үйшікке ақтиінді орналастыр.
- Сол жақтағы төменгі үйшікке мысықты орналастыр.
- Төменгі оң жақтағы үйшікке аюды орналастыр.
- Жоғарғы сол жақтағы үйшікке қасқырды орналастыр.

«Салыстыр»
Балалар объектілер арасындағы ұқсастық пен айырмашылықты анықтайды.
Мысалы: Алма және қызанақтың ұқсастығы мен айырмашылығы.

«Заттарды түсі бойынша топтастыр»
Мақсаты: Балаларды түстерді ажыратуға үйрету

Қорытынды

- Триздің өзге әдістерден, теориялардан ерекшелігі- бұл жеке әдістердің, әрекеттердің, машықтардың жиынтығы емес, бұл көптеген амалдарды шешу, соның ішінде педагогикалық, жаңа идеяларды тауып, әрқашан творчестволық ізденісте болып, әдіс құру талпынысы.

- ТРИЗ әдісін ойлап шығарушылар, шығармашылық педагогиканың жаңа деңгейіне шығуға тырысады-жеке шешімдерді табу үшін емес,балалармен бірге күнделікті жағдайлардың логикалық шешімін дұрыс, сауатты табу принципін құрастыруға тырысады. Балалар мен ересектер мәселесінде айырмашылық жоқ: оның мағынасы жас ерекшеліктеріне қарсы келеді. Ойлау қабілеті дамыған бала өз денгейінде мақсаттарды шешуге машықтанып,өмірге жанжақты болып келеді.

6

Ұсыныс

Міне әріптестер көріп отырғаныңыздай қазіргі таңда балаға бұрыңғыша сурет арқылы ертегіні түсіндіре алмаймыз. Жаңа технологияның қарыштап дамыған кезеңінде ертегіні манитордан көрсету арқылы ғана бала жүрегінен жол табамыз. Осы әрекетімді ұсыныс ретінде енгізуді жөн санадым. Өткені жаңа технология деп қанша жар салсақта біздің балабақшалардың материалдық базасы көңіл көншітпейді. Әр топта осылай оқу қызметін өткізу мүмкіндігі болса бала үшін де, тәрбиеші үшін де қызықты әрі жұмысымыз жемісті болар еді.

Сөз соңында айтарым: «Бар жақсылық – балаға» деген ұстанымды басты назарда ұстасақ, болашақта жаңа заманның дамыған ойшыл азаматтарын тәрбиелеп отырмыз деп сенер едік.

7

Пайдаланылған әдебиеттер:

Ust.kz. Bilimdiler.kz. Іnfourok.ru.

8