Просмотр содержимого документа
«Мнемотаблица по развитию речи»
«Мнемокесте арқылы әңгіме құрастыру»
Шырша
Жаз аяқталды. Ағаштар күзгі киімдерін киіп алғандай. Ақ қайың ағашының жасыл жапырақтары сары болды. Үйеңкі ағашының жапырақтары сары және қызыл түске боялды. Шетен ағашы қызыл жидектерден моншақ тағып алғандай. Тек шырша өзінің жасыл инелерінің түсін өзгертпей тұр.
- Менің киімім әлі дайын емес, - деді шырша. Жаңа жылға қарсы дайын болады.
Қорқыныш
Айсулу жаздыгүні әжесінің үйінде тұратын. Бір күні ол орманға барып, саңырауқұлақтарды жинайтын болды. Бір кезде ағаштың арасынан сұр қасқыр шыға келді. «Ойбай!» – салып Айсулу жылай бастады. Бірақ, жанағы қасқыр үріп, құйрығымен былғандай бастады. «Бұл менің итім – Ақтөс қой!» - деп Айсулу қуанды.
Батыл күшіктер
Бір күні екі күшік болыпты. Таңертен аулаға шығып, аспанға қарап бір жарқыраған дөңгелекті көреді. Бір қарап, екі қарап бұның не екенің түсінбеді. Екі күшік қорықты.
- Қанеки, біз бұған үрейік, - деді бір күшік.
Үрсек үрейік, - деп келісіпті екіншісі.
Күшіктер үре бастады. Ал дөңгелек аспанға қарай жоғарылай берді.
- Қорқып кетті! – деп, қуанды бірінші күшік.
- Қаша жөнелді! – деді, екінші күшік.
Күшіктер қуана-қуана үрді.
Жануарлардың дауласуы
Сиыр, жылқы, ит бір-бірімен дауласып отыр екен. Үй иесі қайсымызды көбірек керек етеді деп.
- Әрине, мені, - деді жылқы. –Мен оған орманнан отын тасып жүрмін. Үстіме мініп, қалаға дейін жетеді: менсіз қатты қиналатын еді.
- Жоқ, мені көбірек керек етеді,- деді сиыр. –Мен оның отбасын сүтіммен тамақтандырамын.
- Жоқ, мені, -деп, ашуланды ит. –Мен оның үйін қорғаймын.
Әдемі, үлкен бір үйде, Ақтөс деген күшік тұрыпты. Бір күні үй ауласынан шығып кетіп, орманға тап болды. Орманда оған кірпі кездесті. Аяғымен ұстап еді, тікенек екен! Бір кезде, ұшып жүрген ала көбелекті көріп, қуа жөнелді. Көбелек соңынан жүгіріп, адасып қалыпты. Айналасына қараса – қалың, қара орман, үйі көрінбейді. Кенеттен бір дауыстар естілді: «Ақтөс! Ақтөс!» Бұл жүгіріп кележатқан Ермек екен, оның иесі. Ермек күшікті басынан сипап, қолына алып, үйіне әкетті.
Мысық пен тышқан
Үйден бәрі кетті. Ал мысық үйде. Мысық әйнек алдына отырды. Тышқан үнінен шықты. Мысық тышқанды көрмей, тышқан мысықты көрмей отыр. Тышқан ас үйге кірді. Нанның қиқымдарын тапты. Нан қиқымын жеп тойды. Кейін тышқан ыдысты көрді. Ол ыдыс қақпақпен жабық еді. Тышқан қақпақты итерді. Қақпақ жерге түсті. Мысық тышқанды сезіп, әйнектен секіре жөнелді. Тышқан қаша жөнелді. Мысық тышқанды ұстай алмады.
Шегіртке қыз
Шегіртке қыз сөмкесімен орманда ұшып жүр еді. Алданан әдемі күнбағыс кезесті. Күнбағысқа отырып сөмкесіне шекілдеуік жинай бастады. Шегіртке қыз жинаған шекілдеуіктерін сөмкесімен бірге үлкен қарағайға апарды. Сол қарағай ағашында, ақылды Үкі тұрады екен. Орманның барлық жануарлары осы Үкіден ем алады. Бұл қарағай ағашы: «Жедел жәрдем»,-деп аталады екен. Шегіртке қыз шекілдеуіктері бар сөмкені Үкіге берді. Осы шекілдеуіктерді алып, Үкі дәрі жасады. Жасалған дәрі Түлкі мен Пілге арналған екен.
Осылайша, Шегіртке қыз орман жануарларына көмегін тигізді.
Бөлтірік
Орманда қасқыр-ана және бөлтірік өмір сүріпті. Анасы
тамақ іздеуге кеткенде, бөлтірікті адам ұстап алыпты. Ол адам бөлтіріПонёс чті қапшығына салып үйіне апарады. Үйіне
келіп қапшықты еденге тастай салды.
Қапшықта отырып шаршаған бөлтірік сыртқа шығады. Алдынан мысық шықты. Мысықтан қорыққан бөлтірік, адамға қарай жүгірді. Адам бөлтірікті қорапқа отырғызып қояды. Есігін қатты жаппай, адам далаға шығып кетеді.
Бөлтіріктің іші пыса бастады. Бір кезде, ол есіктің қатты жабылмағанын көреді. Бөлтірік тесіктен шығып кетіп, орманға қарай жөнеледі. Орманда бөлтірікті анасы сағынып, күтіп отыр екен. Баласы мен анасы бір-бірін көріп қуанып өз үйлеріне, үңгірлеріне жөнеледі.
Жылқы Құлагер және алма ағашы
Жаздың жылы, шуақты күні еді. Көгілдір аспанда ақ
бұлттар жүзіп жүргендей. Құлагер алма жегісі келіп, алма ағашына аттанады.
- Бір алмаңнан берші! – деп Құлагер сұрайды.
Алма ағашы оған:
- Біріншіден мені суар, сосын алмамды берермін.
- Қалайша мен сені суарамын? – таңдана қарады Құлагер.
- Анау тұрған орындықта суқұйғыш тұр. Құдықтан су алып, суқұйғыштың ішіне су толтырып, менің тамырларымды суар. Сол кезде ғана мен саған піскен алмамды беремін.
Құлагер құдыққа барып, суқұйғышқа су толтырады. Суды толтырып, алма ағашын суарады. Содан кейін ғана алма ағашы, алмасынан берді.
Алма Құлагерге қатты ұнады, алмасы піскен және тәтті болды.