Орто бөлөххө ахсаан дьайымалын конспега «Оонньуурдар дойдуларыгар айан».

Орто бөлөххө ахсаан дьайымалын конспега

«Оонньуурдар дойдуларыгар айан».

Семенова Саргылана Викторовна,

воспитатель МБДОУ «Детский сад «Биһик»

Республика Саха (Якутия), Сунтарский улус, с. Жархан

Үөрэтэр уобаластар: билии, бодоруһуу, художественно-эстетическэй.

Сыала:

1.Ийэ5э тапталы иҥэрии.

2.Үтүө сыһыаны иитии.

3.Үөрүүнү-көтүүнү үөскэтии.

Задача:

1.О5олор иитээччини кытта холкутук кэпсэтэр сатабылларын, ыйытыы ис хоһоонун өйдөөн сөпкө эппиэттииллэрин көҕүлээһин.

2.Кумааҕыны бүк тутуу ньыматын туһанан куобах оҥоруу.

3.Өҥнөрү араара үөрэтии.

Сайыннарар үлэ:

1.Чуолкайдык саҥардыы: ыксаабакка, чуумпутук, иэйиилээхтик.

2.Тарбаҕы эрчийии: кумааҕыннан үлэ ньыматын салгыы билиннэрии, чиҥэтии.

Иитэр үлэ:

1.Оҕо интэриэһин тардыы, үтүө майгыга иитии.

2.Тэҥ саастыылаахтарын иннигэр толлубакка саҥаралларын көҕүлээһин.

Туттар тэрил: матрешка, дьааһык, дьиэ ис тэрилэ. Өҥнөөх лиистэр, харандаастар.

Дьарык барыыта.

Оҕолор группа иһигэр киирэллэр, дорооболоһоллор.

I. Иитээччи: Оҕолор, бүгүн биһиги оонньуурдар дойдуларыгар ыалдьыттыы кэллибит. Дорооболоһуҥ эрэ.

Оҕолор: Үтүө күнүнэн!

Матрешка: Дорооболоруҥ оҕолоор, мин аатым Матрешка. Мин ийэбин, 4 оҕолоохпун. Бары үчүгэйкээн кыргыттар. Билсиэҕиҥ эрэ. Эн аатыҥ кимий? Хас саастааххын?

О5олор биир-биир эппиэттээн иһэллэр.

Матрешка: Мин оҕолорбун олус таптыыбын, минньигэс ас астаан аһатабын. Оҕолорум миигин эмиэ таптыыллар, оонньуурдарын ыспаттар. Оҕолоор эһиги ийэҕитин таптыыгыт дуо? Ийэҕитигэр тугу көмөлөһөҕүт?

О5олор биир-биир эпиэттээн иһэллэр.

Матрешка: Элбэх кэпсээннээх дьон эбиккит. Ырыа-хоһоон билэҕит дуо? Мин оҕолорбунаан эһиги ырыаҕытын, хоһооҥҥутун истиэхпитин баҕарабыт.

Иитээччи: Оҕолоор, биһиги матрешкалар ырыаларын билэбит дии. Чэ ыллыаҕыҥ.

Мы матрешки, вот такие крошки

А у нас, а у нас синие платочки.

Мы матрешки, вот такие крошки

А у нас, а у нас красные сапожки.

Мы матрешки, вот такие крошки

А у нас, а у нас розовые щечки.

Иитээччи: аны хоһооммут аата «Детсадтаахпыт» диэн

Тииҥи уйалаах дииллэр.

Куобаҕы хороонноох дииллэр.

Кутуйаҕы хаһаастаах дииллэр.

Ыҥырыаны мүөттээх дииллэр.

Онтон биһиги оҕолор, детсадтаахпыт

Талбыт астаахпыт

Ийэни, аҕаны солбуйар

Улахан дьон буолан тахсыахтаахпыт.

Матрешка: Маладьыастар.

Иитээччи: Оҕолоор, кырачаан матрешкаларга оонньуур оҥорон бэлэхтиибит дуо? Кинилэр олус үөрүө этилэр. Чэ, барыаҕыҥ.

Иитээччи о5олору атын остуолга илдьэр, о5олор остуол тула олороллор. Остуолга туох баарын көрөллөр.

Иитээччи: Оҥоруох иннинэ, бастаан тарбахпытын эрчийиэҕиҥ эрэ.

Табаарыспытын булуоҕуҥ эрэ.

Тойон эрбэхтэр табаарыстастылаар

Сөҥүйэ табаарыстастаа

Ортоку эрбэхпит табаарыстастылар

Аата суох. Ылгын чыгыйа

Оо, наһаа эйэлээх баҕайы буоллулар.

Бөтүүк

Биир, икки, үс, түөрт бу туох буолан таҕыста. Бөтүүк. Бөтүүкпүт хайдах саҥарарый? Ку-ка-ре-ку.

Оҕолор: ку-ка-ре-ку

Куобахчаан, куобахчаан

Кулгаа5ын хамсатыҥ эрэ, тоҕо кулгааҕа хамсыыра буолуой. Тыас иһиллиир. (Оонньотобун) Уой, мутук тоһунна дии, уой аны бу диэки тыаһаата дии. Саһыл кэлээри гынна дуу. Ол иһин куобахпыт кулгааҕа мэлдьи хамсыыр. Кулгааҕын хамсатан көрүҥ эрэ.

Хотой

Куттас2 куобах буолбуппут, билигин хорсун2 хотой буолабыт. Үөһэ көттүбүт, сурулаан түстүбүт.

Иитээччи: Ити кэнниттэн билигин кумааҕыбытын ылабыт. Бэйэҕит сөбүлүүр өҥҥүтүн талан ылыҥ. Бу ханнык быһыыный (квадрат), онтон маннык бүк туттахпына ханнык быһыы тахсарый (үс муннук), кини өссө туохха майгынныырый (былаат). Билигин кыратык аллараннан бүк тутабыт, тыҥырахпытынан сытыылаан биэрэбит. Онтубут туохха майгыннаата (кораблик). Корабликпытын күүстээх долгун үөһэ-аллараа быраҕаттыыр. Онтон маннык бүк тутабыт, корабликпыт аргыый аҕай устан барар. Өссө бук тутабыт онтубут кулгаах буолан таҕыста. Манна билигин сырайын уруһуйдуохпут. Остуолга турдун диэн манан бүк тутабыт.

Иитээччи: дьэ эрэ оҕолор куобахтарбытын матрешкаларга илдьэн биэриэҕиҥ.

Иитээччи: кырачаан матрешкалар, эһиэхэ оҕолор куобах оонньуур оҥорон аҕаллылар. (оҕолор оонньуурдарын биэрэллэр).

Иитээччи: оҕолор эһиэхэ ырыа ыллыахтарын баҕараллар. Эйэлээх куобахчааннар ырыаларын.

Куруҥ тыаҕа мустаммыт

Куобахчааннар элбэхпит

Иллээх кэргэн буоламмыт

Иирсээн диэни билбэппит.

Иитээччи: эһиги эмиэ эйэлээх буолуҥ. Биһиги барар кэммит буолла. Көрсүөххэ диэри!