Серуен. "Табиғаттың қызықты тапсырмалары"

Балабақшадағы көктемгі серуенді ұйымдастыру.

XXI- ғасыр білімділер ғасыры болғандықтан бүгінгі таңда заманымызға сай зерделі, ой- өрісі жоғары, жан- жақты дамыған ұрпақ қалыптастыру мемлекетіміздің алға қойған аса маңызды міндеті болып тұр. Тәрбие мен білімнің алғашқы дәні – мектепке дейінгі тәрбие ошағында беріледі. Отбасында ата-ананың ықыласы мен мейірімінен нәр алған бала балабақшада тәрбиешілердің шұғылалы шуағына бөленеді. Баланың бойындағы жақсы қасиеттер мен мүмкіндіктерді ашып, олардың өнегелі де тәрбиелі болып тәрбиеленуіне балабақшаның маңызы зор. Баланың бақытты болуы үшін, денінің сау болуы үшін үлкен қамқорлық жасауымыз керек. Дені сау баланың ақыл-ойы айқын, өз-өзіне сенімді, жан- жағына қуанышпен шаттана қарайтындай болуы шарт. Балабақшада тәлім-тәрбие алып қана қоймай алған білімін түрлі бақылаулармен, серуен барысындағы еңбекпен ұштастырады. Балабақша өмірінде баланың серуенде өтетін уақыты азаймау керек.

Серуен - әр күн тәртібіндегі орны ерекше шара.

Балалар бақшасының барлық топтарында да балаларды табиғатпен таныстыру үшін серуен ұйымдастыру кеңінен пайдаланылады.

Табиғат бала санасында терең із қалдыра отырып, оның сезімінің көптүрлі, ашық болуын қамтамасыз етеді.

Бала табиғат дыбыстарын тыңдай отырып, өзін жаңалық ашқыш жан ретінде тануына көмегін тигізеді. Ол шегірткенің, торғайдың шырылын естіп, қардың ұсақ ұлпалардан, таңғажайып суреттен тұратындығын өзі ғана бірінші сезгендей, ал бұлбұл құс тек өзіне ән салып тұрғандай қабылдайды.

Табиғатпен таныса жүріп, бала байқампаз, сақ, аңғарымпаз болуға үйренеді. Сәбимен жануарлар мен өсімдіктер туралы, машиналар мен адамдар туралы, ауа-райы құбылыстары туралы сөйлесе жүру керек.

Балабақшадағы серуен күн тәртібінің бір бөлігі болып табылады. Ол негізгі бес бөлімнен тұрады: бақылау, жеке жұмыс, қимылды ойын, табиғаттағы еңбек және дербес (еркін) ойындар. Бес бөлім бірін-бірі толықтырады.

Серуен арқылы балаға айнала қоршаған орта туралы толық мағлұмат беруге болады. Бала ауа райын, табиғатты, күнді, желді, топырақты, ағаштар мен жануарларды, құстарды бақылай отырып білімін жетілдіреді, өзі үшін жаңалық ашады.

Балалармен серуен дайындықсыз өткізілмеуі тиіс. Олар танымдық мақсатқа құрылып, қызықты өткізілуі керек. Серуенді жоспарлау барысында ақпараттық материалды кеңінен қолданғаны жөн. Олар төмендегі мақсаттарды жүзеге асыруға бағытталуы тиіс:

• балалардың ой-өрісін кеңейту;

• алған білімді ойын және ауа-райын дербес бақылау уақытында қолдана білуге үйрету;

•шығармашылық қиялын, фантазиясын, есте сақтауын, зейінін, тілін дамыту;

•табиғат құбылыстарына деген қызығушылықтарын қолдау;

•ересектер мен серіктерін мұқият тыңдай білуге тәрбиелеу;

•туған табиғатты сүюге тәрбиелеу;

•алғашқы экологиялық түсініктерін қалыптастыру;

Серуеннің құрылысы

Кез-келген серуен балалардың түрлі іс- әрекеттерінен, атап айтқанда бақылау, жеке жұмыс, қимыл-қозғалыс және дидактикалық ойындар, еңбек, дербес ойыннан (немесе әрекеттен) тұрады.

Мектепке дейінгі балалар айнала қоршаған әлемге таңдана қарайды, алайда көп нәрсені байқамайды, кейде тіпті ең басты нәрсені де көрмеуі, байқамауы мүмкін. Егер тәрбиеші балаға көрсетіп, қызыққан затын түсіндіріп таныстырар болса бала көп нәрсені білер еді. Балабақшада мұндай мүмкіндікті ұйымдастырылған серуен береді. Әр серуен кезінде бала жаңа нәрсемен танысады, бұрынғыларын меңгереді. Балаларды табиғатпен таныстыруда: өлі табиғат, тірі табиғат, өсімдіктер әлемі, жануарлар әлемі және табиғаттағы еңбекке мән берген жөн.

Серуен көркем сөз арқылы жүргізіледі. Сондықтан тақпақтар мен өлеңдер, жұмбақтар, әңгімелер қолдану серуенді ажарландыра түседі.

Серуен барысындағы қимылды ойындар мен қозғалыстар, балалардың денсаулығы мен өзін сезінуіне үлкен әсерін тигізеді. Ережеге бағынатын ойындарды қажетті атрибуттар қолдана отырып ойнату мінез- құлықтары әртүрлі болып келетін балаларды біріктіруге, ұжым болып достасып ойнауға мүмкіндік береді.

Баланың табиғатты танып білуге деген қызығушылығын оята отырып, біз, яғни педагогтар оны табиғатпен таныстырып қана қоймай, оны түсінуге, өсімдіктер мен құстарға, жәндіктерге қамқор болуға, табиғаттың сұлулығын сезіне білуге үйретеміз және тәрбиелейміз.
Қарапайым экологиялық түсініктерді меңгерту баланың қоршаған орта нысандарына танымдық қызығушылығын арттырумен тығыз байланысты. Баланың танымдық дамуы ойын барысында, табиғи нысандар мен құбылыстарға бақылау жасау, заттарды қарап, зерттеу кезінде, табиғаттың ауа - райы жағдайында бақылау нәтижелерін айта білу, еңбек және басқа да әрекеттер барысында жүзеге асады.

Осы орайда балалармен «Табиғаттың қызықты тапсырмалары» - деп сол күнгі серуенге байланысты өтілетін тапсырмаларды іске асыруды белгілейміз. Мыслы: Серуенде нені бақылаймыз, қандай ойын ойнаймыз немесе қандай еңбек атқарамыз, нені зерттейміз сол күнге қарай тапсырма қарастырылады. Айта кетсем, «Құмырсқаның тапсырмасы» құмырсқа – менің айтқан өлеңімді сендер де қателеспей қайталап айтып берсеңдер сендерге қызықты ойыным бар – деп бір шумақ өлең жолын қайталату.

Сол сияқты «Торғайдың құпиясы» көктем туралы білімдерін пысықтау. Кішкентай торғайға көмек керектігін айтып оған түнде ұйықтайтын ұяняң керек екнін түсіндіру.
Негізі серуен кезінде ұйымдастырылатын бақылау үлгілері тәрбиешіге баланы қоршаған ортамен таныстыруға, серуенді дұрыс ұйымдастыруға көмектеседі.
Серуен – мектепке дейінгі мекемеде бала әрекетін ұйымдастырудағы режимдік сәттердің негізгі бөлігінің бірі.
Серуеннің мақсаты: – бала денсаулығын нығайту, шаршаудың алдын алу, денесін шынықтыру, түрлі әрекеттер нәтижесінде организмде болған функционалдық өзгерістерді реттеп, қалыпқа келтіру.
Серуеннің міндеті:
Қарапайым жағдайда организмді шынықтыру;
Мектеп жасына дейінгі баланың физикалық даму деңгейін арттыру;
Баланың қимыл белсенділігін арттыру;
Баланың танымдық, көркем - эстетикалық, әлеуметтік - тұлғалық дамуына ықпал ету.
Балалар киіміне қойылатын талаптар:

Серуеннің мазмұны
1. Бақылау;
2. Еңбекке баулу;
3. Қимыл белсенділігін арттыру: қимылдық, спорттық ойындар мен жаттығулар;
4. Баламен жеке жұмыстар
5. Балалардың өз бетінше әрекеті
Жоғарыда атап өткендей, балабақшада серуенді дұрыс ұйымдастырудың маңызы ерекше.

Серуеннің міндеті: Қарапайым жағдайда организмді шынықтыру. Мектеп жасына дейінгі баланың физикалық даму деңгейін арттыру. Баланың қимыл-белсенділігін арттыру. Баланың танымдық көркемдік –эстетикалық әлеуметтік тұлғалық дамуына ықпал ету.

Бала өмірінде серуен мен табиғат қаншалықты маңызды?!

Серуен – баланың денсаулығын нығайтады, қоршаған ортаны танып біледі, табиғатқа деген қызығушылығы оянады, өсімдіктер мен жан -жануарларға қамқорлық жасауға, табиғат сұлулығын сезіне білуге тəрбиелейді.Серуен бала өмірінде маңызды орын алады. Бала үшін серуен ұйымдастырылатын орын тəрбиеші өзі алдын ала бақылау жасайтын объектіні анықтап алады. Серуен барысында əр түрлі ойындар қолданады.

Серуен барысында балалармен қысқаша əңгімелесу арқылы сөздік қорларын молайтуға болады, əрі табиғат сырларын танып білуге құштарлық сезімдерін ояту. Балаларды мейірімдідікке, шынайылыққа, қамқорлыққа,жанашырлыққа жəне табиғатты аялауға тəрбиелейді.

Балалар серуен барысында бізді қоршап тұрған əлеммен таныса түседі. Серуен бала үшін табиғатты аялау, қорғау, оны ластамау екенін ұғынады.