?аза? ханды?ы-550

Подстепный №1 жалпы орта білім беретін мектебі

Сынып:7ә

Сабақтың тақырыбы:

«Қазақ хандығы(ХV-ХVIIғғ)»

Өткізген:Мұхамбеталиева Ж.С

2015ж

Сабақ№12

Сынып:7ә

Пәні:Қазақстан тарихы.

Уақыты:16.03.2015ж

Сабақтың тақырыбы: Қазақ хандығы (ХV–ХVIIғғ)

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға Қазақ хандығы, басқару жүйесі, ханның сайлану дәстүрі мен қазақ халқының әлеуметтік құрамын меңгерту,жан-жақты білім беру.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін, сөйлеу мәнерін дамыту, теориялық білімді игеру және зерттеу қабілеттерін қалыптастыру.

Тәрбиелік: Туған халқына, Отанына, тарихи тұлғаларға, елінің тарихи даму кезеңіне құрмет етіп, саяси-тарихи көзқарасын қалыптастыру, патриоттық тәрбие беру.

Сабақтың түрі: танымдық,аралас сабақ.

Сабақтың әдістері: Ауызша баяндау, сұрақ-жауап, сызбамен жұмыс,талдау.

Көрнекілігі:Интерактивті тақта,слайд,кесте,карта,видео көрініс.

Сабақ жоспары:

І. Ұйымдастыру бөлімі.(5мин).

- Оқушылардың сабаққа әзірлігі, өткізу барысымен таныстыру.

-Психологиялық дайындық.

-Шаттық шеңбері.

-Оқушыларды «Қазақ» және «Хандық» деп екі топқа бөлу.

ІІ. 1. Үй тапсырмасымен жұмыс.(3мин)

1. Қазақ хандығы қашан құрылды? (1465-1466)

2. Қазақ хандығының ең алғаш ту тіккен жері? (Қозыбасы)

3. Қазақ хандығын құрған сұлтандар? (Керей мен Жәнібек)

4. Қасым ханның билік еткен жылдары? (1511-1518)

5. Қасым ханның заңдар жинағы қалай аталады? (Қасым ханның қасқа жолы)

6. Хақназар ханның билік еткен жылдары? (1538-1580)

7. Тәуекел ханның Абдаллах ханмен жасасқан шартты бұзып, шабуылға шығуына не себеп болды?

8. Қасым ханның кезінде қазақ халқының саны қаншаға жетті? (1 млн)

9. «Қасым ханның қасқа жолы» неше тараудан тұрады? (15 тараудан)

10. Тәуекел хан өзбек ханымен жасасқан «ант беріскен шартты» қай жылы бұзды? (1583)

11. Есім хан кезінде қазақ хандығының астанасы қай қала болды? (Түркістан)

12. Есім хан қай жылы Имамқұли басқарған бұқар әскерін жеңіп шықты (1611ж)

13. Тәуке ханның заңдар жинағы қалай аталды? (Жеті жарғы)

14. Үш жүздің билері (Әйтеке би, Қазыбек би, Төле би)

Әр бір дұрыс жауапқа фишка беріледі.

2. Үй тапсырмасын бекіту. 3.Кестемен жұмыс  .(2мин)                                                                                                                           

1.Қазақ хандығының тарихы бойынша оқиғаларды анықта.

Жылдары. Болған оқиғалар.

1465-1466 Қазақ хандығы құрылды.

ХVғ 50-60ж Керей мен Жәнібектің Әбілхайыр ханан бөлінуі.

1511-1518ж Қасым ханның ел билеуі.

1680-1715ж Тәуке ханның ел билеуі.

1466ж Қазақ хандығының құрылуы.

2.Тарихи құжаттағы қалып кеткен сөздерді тауып жазу.(2мин)

Тарихшы М.Х.Дулати Қасым ханның бүкіл_________________/Дешті Қыпшақ/ даласына билік жүргізгенін, оның халқы санының __________________________/миллионнан/ астам болғандығын айтады. Орта ғасырда өмір сүрген қазақтың _______________________/ғұлама ғалымы/ Қадырғали Жалайыри:«____________/Жәнібек/ ханның ұлдарының арасында аса беделді болғаны Қасым хан еді.Ұзақ уақыт бойы атасының __________   /ұлысына/ билік етті. Аймағындағы ұлыстарды өзіне қаратты.Ол туралы_________/аңыздар/ әр жерде көп тараған, көпке мәлім болған», деп жазады.

ІІІ. Жаңа сабақ.Слайдпен жаңа сабақты түсіндіру.(5мин)

1. Қазақ хандығының басқару жүйесі

2. Хан сайлау.

3. Хан міндеттері

4. Әлеуметтік құрамы

XV-XVI ғасырда Қазақ хандығының құрылысы жеті сатыдан тұрады.

Ауыл, басшысы – ауылбасшы, бірнеше отбасыдан тұрады.

Ата аймақ, басшысы – ақсақал, жеті атадан, бірнеше ауылдан тұрады.

Ру, басшысы – рубасы, 15 аймақтан құралады.

Арыс, басшысы – би, бірнеше рудан құралған

Ұлыс, басшысы – сұлтан, бірнеше арыстан құралады.

Жүз, басшысы – хан, бірнеше ұлыстан құралады

Хандықтық, басшысы – хан, бірнеше ұлыстан құралған

2-тапсырма. Тарихи сынақ хат.(1мин)

1.Қазақ хандығының басқару жүйесі жеті тармақтан тұрды.

2.Үш жүздің билері мемлекеттік мәселелерді шешуге ханға өмектесіп, ақыл-кеңес беріп отырған жүздің билерін орда би деп атаған

3.Қазақтың ханын сайлауға барлық рудың атақты, сыйлы шонжарлары қатысты

4.Көбінесе хандар өздерінің ұлдарын немесе туыстарын ұлыстарға сұлтан етіп тағайындайтын болған.

5.Шыңғыс ұрпақтары мен шығу тегі араб саналатын қожалар ақсүйектерге жататын

Кластер.(2мин)

Сұлтан, ұлыс, бектер, билер, ақсүйектер, ру басшылары

Ақ киізге отырғызып, сұлтан-билер үш рет көтеріп, «хан,хан,хан» деп жариялаған

Қатысушылар

Салты

Хан сайлау

«Ханталапай»

«Тәбәрік»

Жиналғандар бар малын бөлісіп алған

Ханды көтерген ақ киізді, ханның киімін бір жапы-рақтан бөлісіп алған

Дискуссиялық өрнек.(1мин)

№	Сөйлем	Келісемін	Келіспеймін
1	Ата аймақты басқаратын адамды ақсақал деп атады.
2	XVІІ ғ соңында Қазақ хандығының шекарасы Мысырға дейін жетті.
3	Хандық үш жүзден құралды.
4	Арыс бірнеше ұлыстан құралады
5	Хан көтерудің төрт жүйесі бар.
6	Феодалдар, ақсүйектер салық төледі

Картамен жұмыс.(1мин)

Талдау.Мәтінмен жұмыс(10мин)

«Қазақ »тобына -Басқарудың ұлттық жүйесін талдау.

«Хандық»тобына-Халықтың әлеуметтік құрамын талдау.

Әрбір топ өздерінің топ аттарын бес жолы өлеңге талдау.(3мин)

Қорытындылау .

Сәйкестендіру тесті.(1мин)

Ауыл Би

Ата аймақ Рубасы

Ру Ауылбасы

Арыс қаған

Ұлыс Ақсақал

Жүз Сұлтан

Хандық Хан

Бағалау .(1мин)

Видео көрініс«Қазақ хандығының құрылуы»(7мин)

Үйге тапсырма: 1.« Мен хан болсам .....» ой толғау.(1мин)

2.Қазақ хандығының құрылу процесін сызбаға түсіру. 3.Қосымша материал жинақтау.