Т?стік фактурасын ай?ындау

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым Министірлігі Оңтүстік Қазақстан Обылысының Білім басқармасы Гуманитарлық-педагогикалық колледжі

Сабақтың тақырыбы: Түстік фактурасын айқындау

Пәні: Үйлестіру

Оқытушы : Мырзаев М.А.

• Көрнекілік: Сызғыш, қалам. интерактивті тақта, плакат, дидактикалық материалдар.

Сабақтың барысы:

• Ұйымдастыру кезеңі
• Оқушыларды ұйымдастыру
• Оқушылардың сабаққа қатысуын және
• оқу құралдарын тексеру

Педагогикалық технология-педагогикалық мақсатқа жету үшін пайдаланылатын барлық дара, инструменталдық және методикалық құралдардың қолдану реті мен жиынтығының жүйесін білдіреді. (Кларин М.В.)

• Дәрістің түрі: аралас.
• Оқыту әдісі: Шығармашылыққа дамыта оқыту технологиясы, практика.
• Пәнаралық байланыс: сызу, композиция,бейнелеу өнерінің тарихы, халық көркемөнер кәсіпшілігі, ұлттық ою өрнегі,

• Сабақтың мақсаты:
• Білім берушілік: Қазақ халқының сазды аспаптары мен әндерімен, бірге халқымыздың жерімізді танытып отырған, сазды аспаптары қай елде болмасын қай жерде болмасын домбыра мен қобыз аспаптары арқылы әр әндерімен күйлері мен қазақ халық аспаптары жеріміз, еліміз, мәдениетіміз бүкіл елге танылды.
• Тәрбиелік: оқушыларды ұлттық мәдени мұрамызды танып, қастерлей білуге тәрбиелеу
• Дамытушылық: оқушыларды ұлттық қол өнер элементтерін жетік меңгеріп, шығармашылықпен үйлестіре білуге үйрету.

Өзектілігі:

Әрбір оқушының мүмкіндіктерін, қабілеттерін, қызығушылықтарын дамытып ғана қоймайды, сонымен бірге шығармашылықтарын арттырады және шығармашылық тұрғыдан өзін-өзі бақылауға,өзіне деген сенімділігі және айналасына деген көзқарасы қалыптасады. Өз бетінше ізденуге, шешім қабылдауға дағдыланады.Оқыту әдістері әр түрлі тәсілдерде қолданады, оқыту (лекция, әнгіме, демонстратциялау, түсіндіру, пікір алысу) оқу, тыңдау, ойлау, жатты ғ у, оқулықты зерделеу, моделдеу пракитикалық жұмыстағы оқушының ізденісі, бақылау әдістері қарастырылады.

• Көрнекілік:

пышақ , сызғыш, қалам. интерактивті тақта, кескіш пышақтардың түрлері, дидактикалық материалдар.

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі

• Оқушыларды ұйымдастыру
• Оқушылардың сабаққа қатысуын және
• оқу құралдарын тексеру

Практикалы қ бекіту әдісі: студенттерді жеке - жеке жобалық тапсырмасын тексеру.

• тақырыпқа сай суреттеу(макет дайындау)
• Теориялық мәліметтерді кітап ішінен жинақтау
• Терминдермен жұмыс
• жоба –макет жұмысын дайындау
• Сөзжұмбақ құру
• Қор ғауға дайындау

Жаңа материалды түсіндіру. Қазақтың шертпелі аспаптарының ішіндегі ең көп қолданылатын – домбыра сазды аспабына түсініктеме.

Домбыраның шанағы тұтас

ойып та, құрап та жасалады.

Домбыраның сырт нұсқалары

әртүрлі болып келеді. Жасалу

әдіс – тәсілдері мен бөлшектері

ортақ. Домбыра негізгі бөлік

тен тұрады.

Олар бас, мойын, кеуде, шанақ

қақпақ. Осыларға қосымша

шанағы құлақ, түйек, кермер

ағаш, тұтым ағаш,бастырма

ішек, үндік (ойық) пернелер

қалқо серпер желкелік, түйме,

бөлшектері де бар. Тиектің де

бірнеше түрі бар. Олар бас

(жоғарғы) тиек негізгі тиек,

түйме тиек, табылдырық тиек.

Бұл бөлшектерсіз домбыра үн

шығармайды. Домбыра тобын

дағы әлі де болса сирек

қолданылатын нұсқасы – үш

ішекті домбыра.

• Халық шеберлері ағаштан әртүрлі музыкалық аспаптар ойып жасаған: домбыра, қобыз, жетіген, сазген, қоңырау, қол дабыл, дудыға тоқылдақ асатаяқ, уілдек және т.б. Музыкалық аспаптар да өрнектермен барынша бай безендіріліп, сүйек және металл тіліктерімен әшекейленеді. Сонымен қатар түсі мен текстурасы жағынан ерекшеленетін, ағаштың басқа түрінен ойып жасалған фигуралы тіліктердің әшекейлері де қолданылады.
• Қазақтың ұлттық аспаптарын қашан да болмасын алға қойған ата – бабаларымыз саз аспаптарды ойнату арқылы жаудың бетін қайтарған домбыра – аспабымен айтыс және күй өлеңдер шығарған.

• Қазақ халқының сазды аспаптары мен әндерімен, бірге халқымыздың жерімізді танытып отырған, сазды аспаптары қай елде болмасын қай жерде болмасын домбыра мен қобыз аспаптары арқылы әр әндерімен күйлері мен қазақ халық аспаптары жерімізді елімізді танытып отырған.
• Халық қолөнері шеберлерінің жасаған таңғажайып сазды аспаптары, алтын, күміс, әшекейлі заттары республикамыздың қалалары мен село – ауылдарында кеңінен насихатталып келеді. Ондай әсем заттарды көптеген түрлеріне бауырлас республикалар мен бір сыпыра шетелдік саяхатшыларда таң, қалып тамашалап қарауда Қол өнер ісінің асқан шебері қарт ана Рымжан Барлыбаев сонау 1926 жылдың өзінде Париж қаласында болған Халықаралық этнографиялық көрмеге қатысып, қазақ қолөнерінің байлығы мен әсемдігін бүкіл дүние жүзіне паш етіп бәиге алған еді. Қазақ С.С.Р өнеріне еңбек сіңірген қайраткер қарапайым халық шебері мархұм Қашар Қасымов жасаған домбыра Герман демократиялық республикасының Венгриялық Чехословакияның Монғол халық республикасының көптеген өнерпаздарына белгілі Ленин орденімен марапатталған.

Домбыра қобыз дың ортанғы бөлігі

Домбыраның астынғы бөлігі

Домбыра Қобыз

Домбыраның астынғы бөлігі

Домбыраның бас бөлігі

Қажетті құрал саймандар

Ағашты бір-бірімен қосқан жағдайда тереңдіктер алуға

арналған қашаулардың түрлері.

Стамескаларды сақтау әдісі

Ою-өрнектер кесуге арналған қашаулар түрі.

Қисық пышақтың түрлері.

Жаңа тақырыпты меңгеру тапсырмасы ассоциация әдісі арқылы әр студент шығармашылық эскиз салады

• Елестету
• Қиялдау
• Топтастыру
• Жинақтау
• Шығару

• Ағаш бұйымдарын көркемдеп өңдеу мынадай шаралар арқылы жүзеге асады.
• - Бұйымның негізін талаптарға сай тазалау.
• Бұйымның барлық бөліктеріне өрнекті жоспарлау, үлгісін жасау.
• Өрнектерді кесу.
• Бұйымдарды бояу, оны әрлеу, лактау.
• Әдебиет пен өнерде композиция деген түсінік бар. Ол жүйелеу, үйлестіру деген латын сөзі. Өнердің барлық саласында композиция өте күрделі ұғым және шығармашылыққа арқау.

• Жаңа сабақты бекіту

Түстік фактурасын айқындау

Жасап жатқан домбыра макетін әрлеу жұмыстары мынандай негізгі жұмыстардан тұрады:

• Жасап жатқан домбыра макетін бояу
• Ою өрнектерін туырлап жапыстыру
• Біткен домбыраны лактап әрлеу
• Істелінген жұмыстың сапасын тексеру

Оқушылардың орындайтын практикалық жұмыстары

• Ұлттық сазды аспаптарды жасау үшін төмендегі бөліктерден тұрады.
• Тарихы мен түрлерімен танысу.
• Суретін сызу.
• Жасауға қандай ағаш қолданылатыны.
• Ағашты жұмысқа дайындау.
• Құрал - саймандар.
• Эскизін ағашқа түсіру.
• Ағашты ою.
• Ою- өрнегін түсіру.
• Қосалқы бөлшектер қосу.
• Жұмысты тазалау.
• Жұмысты бояу.

Венн диаграммасы

Ағашты көркемдеп өңдеу

Зергерлік өнер

Былғары өңдеу

Ой қозғау әдісі

Тегене

панно

Кесе

Ағашты өңдеу

Сандық

Қобыз

Астау

Домбыра

Ассоциация

• Елестету
• Қиялдау
• Топтастыру
• Жинақтау
• Шығару

Семантикалық карта

Та қырыбы

Мүсін

Торсық

-

Домбыра

Зергерлік өнер

Ағаш өңдеу

-

Білезік

-

-

Қобыз

-

Былғары

Гипсті розетка

+

+

жүзік

-

Астау

Саба

Жануар мүсіні

C өзжұмбақ

сапыратын ыдыс

• Қорытындылау (білім бағалау).
• Бағалау: студент шығармашылығы мен шеберлігіне сәйкес 5 баллдық жүйе.

Шығармаларды деңгейлеріне және шығармашылық сипаттарына сай әділ бағалау мүмкіндіктерін қарастыру

• Үй тапсырмасы:
• Практикалық тапсырма: Сандық жобасы дайындау