Тэма. Васіль Гурскі “ Лясная сталоўка”
Мэта: пазнаёміць вучняў са зместам твора В.Гурскага” Лясная сталоўка”. Удасканальваць навыкі чытання: правільнасць, выразнасць, бегласць, асэнсаванасць. Фарміраваць уменне працаваць з тэкстам.Развіваць уменне прагназаваць змест твора па загалоўку, вызначаць тэму і галоўную думку твора. Выхоўваць любоў да прыроды, станоўчыя адносіны да жывёл і птушак.
Тып урока: камбінаваны.
Абсталяванне: сюжэтныя малюнкі, на якіх адлюстраваны жывёлы і птушкі, зімовыя пейзажы, падручнік “Літаратурнае чытанне” 4 клас 2 частка.
Ход урока:
- Арганізацыйны момант.
- Пачынаем урок літаратурнага чытання. Сядайце, калі ласка.
- Праверка дамашняга задання.
- Над якім вершам вы працавалі дома ? Што трэба было зрабіць?
Раскажыце выразна верш Якуба Коласа “Зіма” на памяць.
2. Якія эпітэты выкарыстаў аўтар у гэтым вершы?
- Работа над новым матэрыялам.
а) Паведамленне тэмы і мэты ўрока.
б) Уступная частка.
- Разгледзьце сюжэтныя малюнкі, на якіх адлюстравана жыццё лясных жывёл і раслін у зімовы перыяд.
- Прачытайце сказы, запісаныя на дошцы:
Цяжкая пара надышла для жыхароў лесу. У прыродзе кожны жывы арганізм па-свойму прыстасоўваецца да зімовых халадоў. (А. Курскоў)
- Як вы разумееце сэнс гэтых радкоў?
- Пра якія жывыя арганізмы ідзе гаворка ў сказе?
- Раскажыце, як зімуюць травы, дрэвы і хмызнякі.
- Як пераносяць зіму насякомыя ?
- Як зімуюць звяры і птушкі?
в) Падрыхтоўка да ўспрымання твора.
- Хто на ваш погляд, адчувае найбольшыя цяжкасці ў зімовую пару?
( Звяры, якія не ўпадаюць у спячку; птушкі, якія не адлятаюць у вырай.)
- Што выступае галоўным ворагам для такіх жывёл? ( Голад)
- Чым звяры і птушкі могуць пажывіцца ў зімовым лесе?
- Прачытайце загаловак да твора В. Гурскага “ Лясная сталоўка”.
- Пра каго пойдзе ў ім гаворка?
- Для каго працуе лясная сталоўка?
г) Чытанне твора В.Гурскага “ Лясная сталоўка”.
д) Фізкультхвілінка.
Дзеці становяцца ў круг. Прапануецца гульня”Птушкі”.Называю птушак.
Калі названая мною птушка зімуючая – не адлятае на зіму ў іншую краіну – дзеці садзяцца, а калі названая птушка адлятае – дзеці імітуюць палёт птушак пры дапамозе рук.
Качка, грак, чайка, снягір, крыжадзюб, галка, сініца, дзяцел, бусел, голуб, верабей, ластаўка, шпак, сарока, жаўранак, варона.
е) Слоўнікавая работа
Пасак – вузкі доўгі кавалак чаго – небудзь(скуры, тканіны); рэмень, шнурок.
Раскатурхаць – прымусіць прачнуцца.
Абшар – вялікі ўчастак зямлі; шырокі прастор.
Габляваць – апрацоўваць гэблем паверхню драўніны, робячы яе гладкай.
ж) Паўторнае чытанне вучнямі твора В. Гурскага “Лясная сталоўка”.
з) Аналіз твора па пытаннях.
- Што гэта – казка ці апавяданне? Падцвердзіце радкамі з тэксту.
- Якое надвор’е ўсталявалася ў апісаны аўтарам зімовы перыяд?(Марознае, сцюдзёнае.)
- Якія з’явы падаюцца ў творы як жывыя істоты?(Мароз, мяцеліца.)
- Каго з лясных жыхароў у гэты дзень голад выгнаў з цёплых нор на мароз?
- Якім чынам ратаваліся ад голаду і холаду зайцы?
6. Як вы разумееце сэнс выразу бегалі навыперадкі?
7. Чым у зімовым лесе харчуюцца зайцы? Падцвердзіце адказ радкамі з тэксту.
8. З якой мэтай вылез на бераг бабёр? Падцвердзіце прыкладамі з тэксту, што ён асцярожны, палахлівы звер. ( вылез на бераг, паслухаў: ціха. Пачуўся шоргат – бабёр нырнуў у ваду.)
9. Чым ласуюцца ў зімовым лесе ласі? Зачытайце, з чаго складаецца іх абед. Якую шкоду яны наносяць маладым дрэўцам ?
10. Хто снедае на другім паверсе?
11. Чым дрэвы вабяць да сябе птушак? Падмацуйце адказ радкамі з твора.
12. Які клопат аб’ядноўвае ўсіх жыхароў лесу? Знайдзіце адказ у тэксце і зачытайце яго. (Хутчэй наесціся, каб сагрэцца і набрацца сілы.
і) Самастойная работа.
Падзяліць тэкст на часткі, падабраць да кожнай загаловак.
1. Дзед Мароз і Мяцеліца.
2. Зайцы шукаюць ежу.
3. Асцярожны бабёр.
4. Ласі ў сталоўцы.
5. Сталоўка на “другім паверсе”.
6. Лясная сталоўка не зачыняецца.
к) Праверка самастойнай работы.
л) Абагульненне ведаў пра зімоўку жывёл.
Што аўтар напісаў не так?Выпраўце і прачытайце правільна.
Хто як зімуе
Моцна спіць зімой вавёрка – у яе пад снегам норка. А ў бярлозе, у бары, смокча лапу лось стары. І казуля не ўтрывала, і таксама прыдрамала, у нары, у гушчары, да вясновае пары. Спіць яна і бачыць сны аж да самай да вясны.
Зайцы ў вырай адляцелі, заставацца не схацелі, бо зімою халады, недалёка да бяды. А яшчэ, скажу вам шчыра, і ваўкі зляцелі ў вырай, а за імі да пары адляцелі і зубры. Замест іх павесяліцца прылятуць да нас лісіцы, каб у нас зазімаваць, падзяўбаць-пачаставаць ягадак рабіны ды яшчэ каліны.
А бабёр па верхавінках, спрытна скача па галінках. На сасне ў яго дупло – там утульнае жытло. Там арэхі пра запас, а запас зімой – як раз! Усю восень працаваў – шмат арэхаў назбіраў. І грыбы бабёр шукаў, на галінкі іх чапляў. так што зараз у бабра – процьма ўсякага дабра!
Ну, а вожык у бары спіць дзянёчак у нары. А прачнецца на змярканні – і бяжыць на паляванне.
А барсук, браткі мае, на зіму гняздзечка ўе! Там выводзіць дзіцянятак, маладых барсучанятак. А каб зімку перажыць – любіць шышкі церушыць. Трушчыць адмыслова, майстра – адно слова! Ну, а з шышак семяно - вельмі смачнае яно - ён прыносіць дзіцяняткам, маладым барсучаняткам. Корміць іх, засцерагае, цёмнай ноччу сагравае, каб яны хутчэй раслі, каб здаровымі былі.
Вось мядзведзю незадача – ён па гурбах так і скача! І баіцца, і дрыжыць – небараку цяжка жыць! Ён не мае абароны ад сарокі ды вароны. А сарокі кіпці точуць – спаляваць мядзведзя хочуць! А вароны зубы шчэраць – хочуць бедным адвячэрыць! Вось такія вось суседзі злыя ў нашага мядзведзя!
Сам жа ён грызе кару ў гэту цяжкую пару. Можна ўбачыць па слядах – як ён бегаў па садах, як скакаў туды-сюды, як заблытваў ён сляды, каб у снезе дзень ляжаць ды ад страху зноў дрыжаць.
А цяпер, сябры, увага! Можа будзе ў вас заўвага? Можа штосьці я змяніў, можа дзесьці я зманіў? Вы ж памылкі пашукайце, дзе што трэба – памяняйце, каб звяры не бедавалі, а як трэба зімавалі.
Пастарайцеся, сябры – дзякуй скажуць вам звяры!
- Вынік урока.
- Пра што новае вы даведаліся з апавядання?
- Якая галоўная думка твора? ( Лясная сталоўка працуе без перапынку.)
- Як вы дапамагаеце жывёлам і птушкам ў зімовы час?
- Дамашняе заданне. Падрыхтаваць сціслы пераказ тэксту, скласці вуснае выказванне ад імя адной з пералічаных у творы жывёл на тэму “Зіма – час голаду і холаду”