"Математиканы о?ытуды? белсенді ?дістері"

Математиканы оқытудың белсенді әдістері

Ильдербаева Сайрангүл Қырықпаевна

Математика пәнінің мұғалімі

Күршім ауданы

Тақыр негізгі орта мектебі

Математика пәнін оқытудың тиімділігі оқу үрдісін ұйымдастырудың формаларын таңдауға байланысты. Өз жұмысында мен оқытудың белсенді әдістеріне көңіл аударамын. Оқытудың белсенді әдістері дегеніміз-оқушылардың оқу- танымдық әрекеттерін басқару мен ұйымдастырудың бірлігі болып табылады. Оның негізгі белгілері:

• Оқытудың белсенділігі;

• Шешімді өз бетерімен қабылдау;

• Оқу үрдісіне оқушыларды жоғары деңгейде қатыстыру;

• Математикалық біліктіліктер мен дағдыларды дамытуды басты бағытта ұстау.

• Оқытуда өзбетімен жұмыс жүргізе отырып, мұғалім мне оқушының ынтымақтыстығын басты назарға қою.

Оқытудың белсенді әдістерін қолдану оқушылардың психикалық үрдістерін белсендіруге , яғни белгілі проблемалық жағдаяттарды шешуде, іскер ойындар өткізуді қолдануда ойла қабілеттерін дамытады, сондай- ақ практикалық сабақтарда негізгіні меңгертуге және еске сақтауға , білімді өзбеттерімен табуға деген сұранысын қалыптастырады. Әдістерді төмендегі алгоритм арқылы іске асыруға болады:

• Оқу материялының мазмұныны талдау жасау

• Сабақтың мақсатын анықтау

• Сабақ мақсатына сай оқыту әдістерін анықтау

Әр сабағыма оқушылардың жеке білімдері мен қабілеттерін ескере отырып, карточкалар әзірлеймін. Оқушылардың математикалық қабілеттерін дамытуға ұжымдық талдау жұмысы жатады. Сондықтан өз жұмысымда командалық жарыстарды қолданамын. Олар: математикалық ұрыс, бірін- бірі үйрету сабағы, іскер ойын және тағы басқалар.

«Сергіту» сәті сайысын да күнделікті пайдаланамын . Ол 5 минуттық өзбетіндік жұмыс . Ондағы тапсырма «Оқытудың міндетті деңгейі». Дұрыс, уақытында орындалған команда жеңеді. Сабақта құм сағат пайдаланамын. Келесі ауыша есептеу «Блицтурнир» ретінде өтіледі.Тапсырмалары: «Бұл нені білдіреді?» және «Қатені тап» түрінде болады. Оқушылар өздері қарсы командаға «Қатені тап» түріндегі тапсырмаларды береді. Келесі сайыс «Үй тапсырмасы». Көмекшілер сергіту мен «Блицтурнир» кезінде тексереді. Барлық тапсырма дұрыс орындалса , 5 балл өойылады. Қатерлі үшін баллдары азайтылады. Топ бпсшыларына қызықта тапсырмалар беріліп, сабақ соңында кеңесшілердің сайысы болады. Әр кеңесші тапсырманы тақтада орындап, оның шығу жолын оқушыларға түсіндіреді. Қарсы топтың міндеті кеңесшіге сұрақ қою. Сұрақтар тақтадаға тапсырманың төңірегінде болады. Кеңесші топқа 10 балл әкеледі. 5 балл – есептің дұрыс шешілуі, 5 балл – түсіндіру мен сұрақтарға жауап беруге қойылады. Қорытындысы шығарылып, меңгерген материалдар мен кемшіліктерін анықтап, тапсырмалар беріледі.

Математикалық пікірталас – стандартты емес есептерді шығаруға бағытталады. Күнделікті сабақта оқушылар есепті баға үшін орындаса , олимпиада да өзі үшін орындайды. Оқушылар есептерді өз беттерімен шығарып , екі топта да оқушылар да бірдей тапсырмаларды орындайды. Ерекшілігі сол, әр топ қарсы топқа есеп ретін айтып түсіндіруді талап етеді. Топтан бір оқушы есепті түсіндірсе, қарсы топтан оны бір оқушы тексереді. Баға екеуіне де қойылады. Оқушылар пікірталастың реті мен жағдайын өздерін анықтайды. Мысалы: берілетін уақыт, бір оқушының неше рет шығуы, калькулятор қолдану, даяр шешіммен шығу т.б. Талас соңында басшылары қызықты тапсырмалар орындайды. Мұндай сабақта оқушылардың есептеу дағдыларын ғана емес , математикалық тілдерді дамытып, түсіндіруді үйренеді , басқаны тыңдап, нақты сұрақ қоя білуге дағдыланады. Оқушылар топта жұмыс істеу арқылы кеңесуге, пікір алысуға, бірін- бірі тыңдауға үйренеді.

Сабақ мақсатына қарай сабақты іскер ойын ретінде де өткіземін. Балалар экипажға бөлінеді. Онда командир, штурман және 3 ұшқыш болады. Оқушыларға тапсырмалар беріледі. Олар тапсырманы топта орындап, топ жетекшілері баға қояды. Ойынның ережесі бойынша топ өз бағаларын бекітуі керек. Ол үшін топта жетон беріледі. Егер «Барлығы» деп тұрса сол топтағы барлық оқушылар шығып мұғалім ұсынған тапсырманы орындайды. Егер «Таңдау» деп тұрса , мұғалім бір оқушыны шығарады. Қалғандары ребус шешеді . Егер«Делегат» сөзі берілсе, топ бір оқушыны шығарады. Егер «сенім» дегенді алса, оқушылардың тапсырмалары тексерілмей өздерінің бағаларын қояды.

Кеңес- сабақ өткізу де оқушылардың білімін тиянақтай түседі. Оның мақсаты: жаңа материялды меңгеруде туындаған проблемаларды анықтау, өздері ұқпаған сұрақтарын даярлау . Бірақ, оқушылардың сұрақ қоюда қиналатына анықталады. Сондықтан оларға өздері шығара алмаған есептерді жазуды тапсырамын. Жаңа материялды меңгеруде оқушылар сұрақ қоюға үйренеді. Егерде даярлаған карточкаларды сұрақтары көп болса , оларды ұқсастықтарына қарай біріктіріп , жауапты бірге қарастырамыз.

Есептерді шығарудың түрлі тәсәлдерін беру оқушылардың шығармашылығын дамытады. Кейбір есептер арқылы математикалық әдістері мен тәсілдерді көрсетуге болады. Бенефис- сабақтың бір міндеті оқушыларда есеп шығару үрдісіне деген қызығушылықты ояту арқылы математикалық ойауларын дамыту болып табылады. Тоғыз шешімі бар есепті мысалға келтірейін.Тікбұрышты АВС үшбұрышының АВ гипотенузасын АВДЕ квадраты салынған . АВС үшбұрышы ол жазықта С төбесінен квадраттың центіріне дейінгі қашықтықты ап, егер катеттері ВС=а, АС=в болса, оны төмендегідей шығаруға болады.

• Синус теремасы бойынша;

• Косинус теремасы бойынша;

• Птолмей тероремасы бойынша;

• Аудан әдісі бойынша;

• Геометриялық қайта құру әдісі бойынша;

• Координаталар әдісі бойынша;

• Векторлық шешім;

• Таза геометриялық ;

• Кешенді сандар әдісі.

Сегіз түрлі шешім сыныпта қаралса, тоғызыншы факультативтік сабақта қаралауға қалыптастырады. Тапсырманы оқушылар әртүрлі орындайды. Бір топ оқушылар есептің шартын өзгертсе , үлгерімі орта оқушылар есептің шартындағы сандарды ғана өзгерте алады. Кейбір балалар қызықты есеп құрғанымен , шығару әдісін таңдауда қиналған. Қалғандары қызықты есеп құрастырып, оны шығарудың тиімді жолдарын көрсете біледі. Оқушылардың өздері құрастырған есептерін барлық оқушылардың шығаруы пәнге деген қызығушылықтарын туғызады. Сондай- ақ оқушылардың қызығушылығын дамытуда дидадикалық ойындарын маңызы зор. Кез- келген ойын әрект оқушылардың таным қызығушылықтарын , ойлау қабілеттерін дамытады.

Математикалық эстафеталар , турнирлар , сайыста , дидадикалық ойындарды сабақ барысында қолдану бақыту үрдісін қызықты етіп қана қоймай , балаларды жағымды көңіл – күі туғызады. Математикада оқытуда белсенді әдістерді қолдануда оқушылардың төмендегі қасиеттері дами түседі. Олар:

• Сынып оқушылары негізгіні меңгеруге үйренеді.

• Оқушылар қосымша тапсырмаларға қызыға бастайды.

• Оқушылардың жеке ерекшілігін білуге үйретеді.

• Оқушының меңгеруін , даму аймағын білуге көмектеседі.

• Оқушыларда сұрақ қоя білу дағдылары қалыптасады.