ЭКОНОМИКАЛЫ?-СТАТИСТИКАЛЫ? МАЗМ?НДА?Ы ЕСЕПТЕРДІ ШЕШУДЕ MS EXCEL БА?ДАРЛАМАСЫН ?ОЛДАНУ

?орытындылай келе, экономикалы? мазм?нды есептерді шы?ара отырып м??алім о?ушыларды ??нттылы??а, жина?тылы??а, ?немдеушілікке т?рбиелеп, экономикалы? ілімні? т?сініктерін тере?дете ме?геруіне к?мектеседі. Б?ны барлы? м??алімдер мен студенттер к?мекші ??рал ретінде ?олдану?а болады. Б?л ма?алада MS Excel ба?дарламасында есеп шы?ару ?арастырыл?ан.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«ЭКОНОМИКАЛЫ?-СТАТИСТИКАЛЫ? МАЗМ?НДА?Ы ЕСЕПТЕРДІ ШЕШУДЕ MS EXCEL БА?ДАРЛАМАСЫН ?ОЛДАНУ»

ЭКОНОМИКАЛЫҚ-СТАТИСТИКАЛЫҚ МАЗМҰНДАҒЫ ЕСЕПТЕРДІ ШЕШУДЕ MS EXCEL БАҒДАРЛАМАСЫН ҚОЛДАНУ

Төлеубай Алтын

Ғылыми жетекшісі: Тайболдина Қ.Р.-Математика және МОӘ кафедрасының аға оқытушысы

Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті

Семей қаласы

[email protected]

Кілт сөздер: экономика, статистика, MS Excel, өсім, шек.

Аңдатпа

Бұл мақалада экономикалық-статистикалық мазмұндағы есептерді MS Excel бағдарламасында шығару жолдары қарастырылған.

Аннотация

В данной статье рассматриваются методы решения экономическо-статической задачи по программе MS Excel .

Summary

Solution methods of economical and statistic problems by using MS Excel are considered in this article.

Елбасы Н.Ә. Назарбаев: «Болашақта өркениетті, дамыған елдердің қатарына ену үшін заман талабына сай білім қажет. Қазақстанды дамыған елдердің қатарына жеткізетін, терезесін тең ететін – білім» – деп білім беру жүйесіне үлкен міндет артқан болатын.[1]

Математикада экономика мен статистиканы оқытудың мақсаты:

оқушыларға математикалық модельді құра білуді үйрету;
тапсырмаларды орындау үшін тиімді математикалық әдісті таңдай білуге үйрету;
тәжірибелік жұмыстарды дұрыс жүргізе білу қабілеттілігін қалыптастыруға себептесу және есептеу, өлшеу, зерттеу және құрастыру нәтижелеріне математикалық баға беру;
өз бетімен білім алу икемділігін қалыптастыру болып табылады.

Аталған мақсатқа жетудің тиімді жолдарының бірі математиканы оқыту процесінде қолданбалы есептерді пайдалану болып табылады. [2]

Тапсырма №1. Көлемі 500 мың тг. болатын салым 12% жылдық өсіммен салынды. Егер пайыздық өсім әрбір жарты жыл сайын қосылса, алты жылдан кейін жинақ есебінде болатын соманы анықта.

Шешуі:

Салымның ағымдағы мәнін анықтау үшін

БЗ (ставка; кпер; плт; пс; тип), функциясын қолданамыз,

мұндағы ставка – бір кезеңдегі пайыздық өсім. Біздің жағдайымызда жылдық өсім 12%.

кпер– төлемнің жалпы кезеңдер саны. Біздің жағдайымызда бұл өлшем 6 жыл.

плт – әрбір кезеңдегі төлем. Біздің жағдайымызда бұл өлшем -100000.

пс – ағымдағы салымның бағасы. 0 тең.

тип – бұл аргумент міндетті емес (0 тең).

Сонда алатынымыз БЗ (12/2; 12; 0; – 500; 0) = 1006.10 тыс. тг.

Болашақ бағам құнын келесі кестеде есептеп көрсетуге болады.

1 кесте . Болашақ салымды есептеу кестесі

Ағымдағы салымды есептеу
Жыл	Өсім	Саны	төлем	салым, мың. тг	ТИП	Өлшем
Жыл	(жыл)	Кезең	төлем	салым, мың. тг	ТИП	салым, мың. тг
1	12%	2	0	-500	0	561.80
2	12%	4	0	-500	0	631.24
3	12%	6	0	-500	0	709.26
4	12%	8	0	-500	0	796.92
5	12%	10	0	-500	0	895.42
6	12%	12	0	-500	0	1006.10

Гистограмма, жылдар бойынша өсу динамикасын көрсетеді.

Сурет 1 – Жылдар бойынша өсу динамикасы

Жауабы: есеп шотта алты жылдан кейін 1006.10 мың. тг. болады.

Тапсырма №2. Комерциялық дүкен А және В түрлі көкөніс сатып алғысы келеді. Кестеде көкөніс түрі, көлемі, сатып алу бағамы, сату бағамы келтірілген. Дүкеннің қаржыны қалай қолданғаны жөн, егер А көкөнісінен 10 тонн кем алмау керек болса және қолда бар қаржы 180 ақша бірлігіне тең болса.

2 кесте. Көкеністердің сату және сатып алу бағамы

Көкөніс	Баға		Көкөніс саны
Көкөніс	Сатып алу	Сату	Көкөніс саны
А	1,6	2,4	60
В	1,7	2,2	70

Шешуі:

Теңдеулер жүйесін шешеміз

А=60;

1,6А + 1,7В = 180; В = 49,412;

3 кесте. Excel кестелік процессорындағы шешу жолы

	Айнымалылар
	A	B
Мәндері	60	49.412
Төменгі шек	10	0
Жоғарғы шек	60	70
Z=(2.4–1.6) A+(2.2–1.7) B	0.8	0.5	72.706	max

Коэффициенты
	Коэффициенттер		мәндер		Бар қаржы	Қолданылмаған қаржы
Шектеу жүйесі	1.6	1.7	180		180	0

4 кесте. Excel есептеуге арналған формулалар

	айнымалылар
	A	B
Мәндері	60	49.412
Төменгі шек	10	0
Жоғарғы шек	60	70
А=(2.4–1.6) В=(2.2–1.7)	0.8	0.5	=СУММПРОИЗВ (B3:C3; B6:C6)	Max

Коэффициенты
	Коэффициенттер		Мәндер		Бар қаржы	Қолданылмаған қаржы
Шектеу жүйесі	1.6	1.7	=СУММПРОИЗВ (B3:C3; B10:C10)		180	=F10‑D10

Жауабы: 49, 412 мың. тг. болады.

Тапсырма №3. Қалыпты жылдық салым көлемін анықтау керек, егер пайыздық өсім 16% болса, ал салым бойынша жылдық төлем 20 мың тг. болу үшін.

Шешуі:

Есептеу үшін

ПЗ (норма; Кпер; выплата; бс; тип), функциясын қолданамыз

мұндағы норма = 16% – бір кезеңде төленетін пайыздық көрсеткіш;

Кпер = 3 – төлем кезеңдерінің жалпы саны;

выплата = 20 мың. тг. – жылдық төлем;

Сонда:

ПЗ (16%; 3; 20) = – 44,92 мың. тг.

Қорытынды теріс сан болып шықты, себебі ол болашақ салымға салу қажет ететін сома көрсеткіші.

Математика сабағында тек қана экономикалық есептермен шектеліп қоймай, математиканың басқа пәндермен байланыстыратын орнын көрсететін есептерді де ұйымдастыру керек. Бұл математиканың қолданбалығын айқындай түседі. [4]

Қорытындылай келе, экономикалық мазмұнды есептерді шығара отырып мұғалім оқушыларды құнттылыққа, жинақтылыққа, үнемдеушілікке тәрбиелеп, экономикалық ілімнің түсініктерін тереңдете меңгеруіне көмектеседі.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. «Қазақстан - 2050» стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» / Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә. Назарбаевтың 2012 жылғы 14 желтоқсандағы Қазақстан халқына Жолдауы.

2. Оразбекова, Л. Ниязбекова, «Экономикадағы математика пәнінен оқыту әдістемесі»- оқу процесін технологиялық тәсілмен жобалау негізінде экономика мамандығы бойынша оқитын жоғары оқу орнының студенттеріне арналған, Алматы – 1998 ж, 45 б.

4. Ғ. Тұржігітов, «Жоғары сыныптарда ықтималдықтар теориясы мен математикалық статистика элементтерін оқыту әдістері», Алматы – 2000 ж, 20 б.