ТҮСІНІК ХАТ
Тақырыбы: «Домбыра және әлемдік музыка
Бағдарламаның көлемі: 34 академиялық сағат
Бағдарламаның өзектілігі:
Домбыра – қазақ халқының ұлттық құндылығы, оның музыкалық мәдениетінің ажырамас бөлігі. Қазіргі жаһандану дәуірінде ұлттық музыканы әлемдік мәдени кеңістікпен ұштастыру маңызды. Бұл бағдарлама домбыраның мүмкіндіктерін кеңейте отырып, оны классикалық, джаз және заманауи жанрлармен байланыстыру арқылы оқушылардың музыкалық танымын арттыруды көздейді.
Ғылыми-әдістемелік деңгейі
Бағдарлама музыкалық педагогика мен этномузыкатанудың заманауи зерттеулеріне негізделген. Домбыраның техникалық ерекшеліктері, оның орындаушылық дәстүрлері және түрлі стильдердегі қолданылуы ғылыми тұрғыда талданып, әдістемелік құралдар арқылы оқушыларға меңгерту тәсілдері қарастырылады.
Жаңашылдығы:
Бағдарлама домбыраның дәстүрлі қырымен қатар, оның әлемдік музыкадағы қолданылуын зерттеуге бағытталған. Домбыра мен симфониялық оркестрдің, джаз бен фольклордың, заманауи электронды музыкамен үйлесімін қарастыру арқылы оқушылардың шығармашылық әлеуетін арттыруға мүмкіндік береді.
Педагогикалық орындылығы:
Бағдарлама оқушылардың музыкалық қабілеттерін дамытуға, ұлттық мәдениетке деген қызығушылығын арттыруға және олардың көркемдік ойлауын қалыптастыруға бағытталған. Әр түрлі деңгейдегі оқушылар үшін бейімделген әдістемелер қарастырылып, теория мен тәжірибе ұштастырылған.
Теориялық маңыздылығы:
Бағдарлама домбыра өнерінің тарихи даму кезеңдері мен оның әлемдік музыкамен ықпалдасу ерекшеліктерін ғылыми тұрғыда зерделеуге негізделген. Домбыра аспабының түрлі музыкалық жанрларда қолданылу теориясы қарастырылып, музыкалық талдау жүргізуге мүмкіндік береді.
Практикалық маңыздылығы:
Бағдарлама аясында оқушылар домбырада түрлі стильдегі шығармаларды орындауды үйреніп, ансамбльдік және жеке орындаушылық шеберліктерін шыңдайды. Сонымен қатар, концерттік тәжірибе жинақтап, кросс-мәдени музыкалық жобаларға қатысу мүмкіндігіне ие болады.
Бағдарламаның нәтижесі:
Бағдарлама оқушылардың музыкалық ой-өрісін кеңейтіп, олардың ұлттық музыка мен әлемдік музыканың байланысын түсінуіне ықпал етеді. Домбыраның мүмкіндіктерін кеңінен қолдану арқылы жаңа орындаушылық бағыттар қалыптасады.
Бағдарламаның мақсаты:
Оқушылардың музыкалық ой-өрісін кеңейту, домбыраның орындаушылық мүмкіндіктерін әлемдік музыкалық мәдениетпен сабақтастыра отырып меңгерту, ұлттық аспапты әртүрлі стильдер мен жанрларда қолдануға үйрету.
Бағдарламаның міндеттері:
- Домбыраның дәстүрлі және заманауи орындаушылық ерекшеліктерін зерттеу.
- Қазақ халқының музыкалық мұрасын әлемдік музыкамен байланыстыру.
- Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту, жаңа музыкалық бағыттарды игеруіне жағдай жасау.
- Ансамбльдік орындаушылық дағдыларын қалыптастыру.
- Музыкалық талдау, шығарманы стильдік ерекшеліктеріне қарай орындау дағдыларын дамыту.
- Заманауи музыкалық технологияларды қолдану арқылы домбыра орындаушылығын жаңғырту.
Күтілетін нәтижелер және оларды тексеру тәсілдері:
| Күтілетін нәтижелер | Тексеру тәсілдері |
| Домбыраның дәстүрлі және заманауи орындаушылық техникасын меңгеру | Практикалық бақылау, жеке орындау |
| Әлемдік музыка жанрларындағы ерекшеліктерді түсіну және қолдану | Теориялық сұрақтар, шығармашылық тапсырмалар |
| Домбырамен қазақ және әлемдік музыка шығармаларын орындау | Концерттік орындау, репертуарды меңгеру |
| Ансамбльдік орындаушылық дағдыларын қалыптастыру | Ансамбльдік қойылымдар, топтық жұмыс |
| Музыкалық талдау дағдыларын жетілдіру | Талдау жұмыстары, тест тапсырмалары |
| Музыкалық импровизация және жаңа стильдерде орындау қабілеті | Шығармашылық жұмыстар, жобалар |
Нәтижелерді тексеру тәсілдері:
- Жеке және топтық концерттік орындаулар.
- Практикалық емтихандар (репертуарлық бағдарлама бойынша).
- Музыкалық шығармаларға талдау жасау.
- Топтық және жеке жобалық жұмыстар.
- Шығармашылық импровизацияға негізделген тапсырмалар.
Апробациялау (сынақтан өткізу):
Бағдарлама сынақтан өткізілуі үшін:
- Музыка және өнер мектептерінде пилоттық сабақтар өткізу.
- Оқушылардың орындаушылық деңгейіне мониторинг жасау.
- Педагогикалық тәжірибе барысында әдістемелік ұсыныстарды жетілдіру.
- Музыка мамандары мен оқытушылардың пікірлерін ескере отырып, бағдарламаны толықтыру.
Оқытуды ұйымдастыруға әдістемелік нұсқаулар:
- Сабақтар оқушылардың жас ерекшеліктері мен музыкалық дайындығына сәйкес жоспарланады.
- Домбыра сабақтарын жеке және топтық форматта ұйымдастыру.
- Теория мен практиканы қатар үйлестіру арқылы музыкалық танымды дамыту.
- Интерактивті әдістерді (бейне сабақтар, аудиожазбалар, шеберлік сағаттары) пайдалану.
- Шығармашылық тапсырмалар арқылы музыкалық импровизацияны дамыту.
- Репертуарды оқушылардың қызығушылығына сәйкес таңдау.
Қажетті құралдар:
- Домбыра аспабы (жеке және ансамбльдік орындауға арналған).
- Ноталық жинақтар (дәстүрлі және заманауи шығармалар).
- Аудио және бейнематериалдар.
- Музыкалық бағдарламалар (дыбысты өңдеу, аранжировка жасау үшін).
- Ноталарды жазуға арналған арнайы бағдарламалар.
Оқыту әдістері:
- Дәстүрлі әдістер: лекциялар, талдау сабақтары, практикалық орындау.
- Интерактивті әдістер: музыкалық тыңдау, талдау, пікірталастар.
- Жобалық оқыту: оқушылардың жеке және топтық музыкалық жобаларды әзірлеуі.
- Импровизациялық әдістер: әртүрлі стильдерде музыкалық импровизация жасау.
- Креативті әдістер: домбыраны жаңа музыкалық жанрларда қолдану, дыбыс өңдеу технологияларын пайдалану.
Бұл бағдарлама оқушылардың музыкалық қабілеттерін дамытып, олардың ұлттық өнерді әлемдік музыка кеңістігінде танып, бағалауына жол ашады. Домбыраның мүмкіндіктерін кеңейту арқылы жаңа орындаушылық бағыттар қалыптасады.
