Ашық рай іс-қимылдың қай шақта екенін білдіреді.
М: бардым, бардың, бардыңыз, барды.
Шартты рай іс-қимылдың орындалу-орындалмау шартын білдіреді.М: барсам, барсаң, барсаңыз, барса.
Қалау рай іс-қимылды орындаушынының қалауын, тілегін, ниетін білдіреді. М: барғым келеді, барғың келеді,
барғыңыз келді,
барғысы келді.
Просмотр содержимого документа
«Презентация "Етістік райлары"»
Ой қозғау
жаздым
жазсам
жазғым келеді
жаз
Етістіктің райлары
Етістіктің райлары – орындаушының
іс-қимылға байланысты
ой-пікірін, қатынасын білдіреді.
Етістіктің төрт райы бар: ашық, шартты, қалау, бұйрық.
М: Мен келдім, келсем, келгім келеді, кел.
Ашық рай іс-қимылдың қай шақта екенін білдіреді.
М: бардым, бардың, бардыңыз, барды.
Шартты рай іс-қимылдың орындалу-орындалмау шартын білдіреді.М: бар са м, бар са ң, бар са ңыз, бар са .
Қалау рай іс-қимылды орындаушынының қалауын, тілегін, ниетін білдіреді. М: бар ғы м келеді , бар ғы ң келеді ,
бар ғы ңыз келді ,
бар ғы сы келді .
Ашық
М: келдім
Шартты
М: келсем
Етістіктің райлары
Қалау
М: келгім келеді
Бұйрық
М: кел
Ашық рай іс-қимылдың қай шақта екенін білдіреді.
М: бардым, бардың, бардыңыз,
барды.
Шартты рай іс-қимылдың орындалу-орындалмау шартын білдіреді.
М: бар са м, бар са ң,
бар са ңыз,
бар са .
Тапсырма: берілген тұйық етістіктерді шартты, ашық райларға қойыңдар.
ұйықтау – ұйықта са м, ұйықта й мын.
ескеру -
кию -
санау -
жүру -
қарау -
сатып алу -
Сөйлемдерді аяқтаңдар.
Көп оқысаң, .....
Ертең қар жауса, .......
Жалқау болсаң, .......
Күн жылы болса, ...
Қалау рай іс-қимылды орындаушынының қалауын, тілегін, ниетін білдіреді.
М: бар ғы м келеді , бар ғы ң келеді ,
бар ғы ңыз келді ,
бар ғы сы келді .
Тапсырма: берілген тұйық етістіктерді қалау райға қойыңдар.
беру –
ішу –
демалу –
жеу –
көру –
айту -
Бұйрық рай іс-қимылдың бұйыру, талап ету, өтіну ретінде айтылу мағынасын білдіреді.
М: мен барайын, сен бар,
сіз барыңыз,
ол барсын.
Сөйлемдерді толықтыр.
Сен дәптерге ........ Кітапты дауыстап .........
Жұмысқа ерте ....... Таңертең ерте .....
Киіміңді таза ....... Бөлмеден .....
тұр
ұста
оқы
жаз
барыңыз
шық
Сұрақтарға жауап бер
- Етістіктің райы нешеге бөлінеді?
- Етістік дегеніміз не?
- Шартты райдың жұрнақтары.
- Ашық рай дегеніміз не?
- Қалау рай дегеніміз не?