Интеллектуалды сайыс саба?

Сабақтың тақырыбы: «Тіл білгірі»

• Оқушылардың тілге деген қызығушылығын ояту
• Мемлекеттік тілдің қолдану аясын кеңейту, мәдениетін көтеру;
• Сөздерді орынды қолдана білуге білімдерін байқап, дамыту.

Ерлік, елдік, бірлік, қайрат, бақ, ардың
Жауыз тағдыр жойды бәрін не бардың…
Алтын күннен бағасыз бір белгі боп,
Нұрлы жұлдыз, бабам тілі, сен қалдың!-деп Мағжан ақын жырлағандай,  құрметті ұстаздар мен оқушылар мерекеміздің бүгінгі күні 7 сынып оқушыларымен өткізілетін «Тіл – менің мәңгі тақырыбым» атты тіл сайысымызға қош келдіңіздер!
«Дүниеде ең асыл тіл – араб тілі, одан кейін – түрік тілі, түрік тілінің ішіндегі гауһары - қазақ тілі».

Сайысымыз УІІ турдан тұрады:
І. Таныстыру. (топтар қазақша, орысша және ағылшынша өз топтарын таныстырады)
ІІ. «Сөз қаруы - ой». Сурет бойынша әңгіме құрастыру (орыс, қазақ тілінде )
ІІІ.
ІУ. « Тапқырлар». Жұмбақ сайысы. (шешуін үш тілде айту)
У. «Сен білесің бе?» Әр ұлт өкілдерінің ұлттық ас мәзірін таныстыру, қалай жасалатындығы туралы айту.
УІ. «Кім біледі?» Қазақстанның және басқа ұлт өкілдерінің әртістерін, әншілерін, еңбек қайраткерлерін және елбасыларының суреттерін көрсету.
УІІ. «Сөз тапқанға қолқа жоқ» Сұрақтар беріледі, жауабы алған әріптен басталуы керек.

 «Жүздің жүзін білгенше, бірдің атын біл» деген бар. Олай болса, сайысымыздың алғашы кезеңінен бастайық. Алғашқы кезең «Танысу» болғандықтан, сөз кезегін командаларға берейік. /Әр команда өздерінің атын, ұрандарын айтады./

1-    команда « Білім», ұраны: «Оқусыз білім жоқ, білімсіз күнің жоқ».

2-    команда « Зерде», ұраны: «Зерделі бол, зерек бол, әрқашанда керек бол».

Орыс тілін түсінемін, білемін,
Шет тілін де жаттап оқып жүремін.
Ата – бабам қастерлеген жанындай,
Ана тілім – менің нағыз жүрегім.

ІІ. «Сөз қаруы - ой». Сурет бойынша әңгіме құрастыру (орыс, қазақ тілінде )

«Піл күшті, піл күшті емес, тіл күшті» орысша баламасы «Слон всех сильнее, а язык и слона сильнее»

ІІІ. «Жеті жұрттың тілін біл»
  «Ақыл-ой,алғыр сөз адамның ең жоғарғы қасиеті»деген екен Ғ.Мүсірепов.Тіл-ұлттың жаны,халықтың үні.Сондықтан да қазіргі заман талабына сай бірнеше тілді білу қажет.Қазақтан шыққан өткір ойлы,жан-жақты ғұлама ғалым,тарихшы,әдебиетші, саяхатшы Ш.Уәлиханов 8 тілде еркін сөйлеген. Біздің бүгінгі жастарымыз да үш тілді еркін меңгергендері дұрыс. ІІІ сайысымыздың шарты:Мақал-мәтелдердің бір сөзі түсіп қалған сол сөзді тауып,орыс тіліне,ағылшын тіліне аударасыздар.Шарты түсінікті болса сайысымызды бастаймыз.
 1. Мектеп кеме, білім ………..(теңіз,море,sea)
2. Нет дыма без ……… (от, огонь,fire)
 3. Лучше ……. чем никогда (кеш, поздно,late)
 4. Ана сүті бой өсіреді,…..ой өсіреді. (ана тілі, родной язык,language)
 5. Чистота залог …….. (здоровье, денсаулық,health)
 6. Action speaks louder than ….. (word, слова, сөз)
 7. Жердің сәні егін, ердің сәні ……. (білім, знание,knowledge )
 8. дерево крепко корнями. Человек …… (друг, дос, friend

9. Чего... не видит, того и язык не бредит. (eyes, көз, глаза)

10. .....питает тело, а книга питает разум. (хлеб, нан, bread

11. Адам басшысы-……..(ақыл, ум,intelligence)

IV. «Шешендік өнер» . Бұл сайыста бүгінгі таңда өте кең таралған тіл мәселесі жайындағы сөзді «Мемлекеттік тілді үйрену әрбір азаматтың қасиетті борышы» тақырыбында қозғай отырып, сайыскерлерімізді шешендік, таңдаушыларын баурап алу, өзін-өзі ұстай білу өнерін тамашалаймыз.
 Сайыскерлер қазақ тіліндегі өз туындыларын мәнерлеп оқып береді.

V. «Сөз тапқанға қолқа жоқ» Сұрақтар беріледі, жауабы алған әріптен басталуы керек.

VII. Адасқан әріптерді дұрыс қойып, бір сөз шығару керек.

VI. «Жорға»

 1. «Абай жолы» роман- эпопеясының авторы кім? (М.Әуезов)
 2. Название какой птицы образовано от звукоподражательного междометия? (Кукушка)
 3. «Рождество» қарсаңында ағылшындар қандай тамақ әзірлейді? (Индейка)
 4. Шоқан Уалихановтың шын аты кім? (Мұхамедқанафия)
 5. Как называются устойчивые сочетание слов? (Фразеологизмы)
 6. қазақ тілі қай тілдер тобына жатады? Түркі
 7. Қазақ халқының алғашқы ағартушы педагогы кім? (Ы.Алтынсарин)
 8. Какое животное и корабль имеют одно название? (Броненосец)
 2-сайыскерге сұрақ:
 1. Қазақ әліппесінде қанша әріп бар? (42 әріп бар)
 2. Какое наречие «предлагает» кусок ткани на пальто или на костюм? (наотрез – на отрез)
 3. Ағылшын тілінде қанша септік бар? (2)
 4. Абай Құнанбайұлының шын аты (Ибраһим)
 5. В каком наречии 4 раза употребляется буква «Н» (Несомненно)
 6. Ұлыбритания Біріккен патшалығының құрамына қандай елдер кіреді? (Англия, шотландия, Уэльс, солтүстік Ирландия)
 7. Зат есімнің көпше түрі қалай жасалады? ( -s жалғауын жалғайды)
 8. Забияка, сирота относятся к какому роду? (Общий род)

Қазақ әліпбиінде неше әріп бар? (42)
2. Қазақтың ұлы ақыны кім?(Абай)

Тілден асқан байлық жоқ;
Тілден терең теңіз жоқ. (слайд)
деп, айтқан атамыз Ғ. Мүсірепов. Тілімізді әрқашанда қадірлейік, мерейін әрқашанда көтерейік. деген сөздермен сайысымызды аяқтаймын

«Сөз мәйегі – мақал» дегендей, келесі кезекті мақал-мәтелдерге береміз. Ендеше, кім Отан, тіл, достық тақырыбына байланысты мақал-мәтелдер білетін болса, айтуға болады.

Және де, мен әр командаға мақалдарды беремін. Сендер сол мақалдарды аяқтап айтасыңдар.

 / тапсырма беріледі/

Қазақ халқының мақал-мәтелдері

1.               Отан елдің анасы, .....                                   

2.   Отанды сүю ......                                       

3.   Отанын сүйген отқа жанбайды, .....                     

4.   Туған жердің .....   

5.   Туған жердің жері де көрікті, .....                           

         ел ердің анасы

-        жуасы да тәтті.

-        елі де сүйікті.

-        отбасынан басталады.

-        суға батпайды.

 1.   Туған жердей жер болмас, .......

2.    Еліңді сүйсең, ......

3.   Ел үмітін ер ақтар, ......

4.   Отан үшін отқа түс, күймейсің, ....

5.   Туған жерге.........

 -        туған елдей ел болмас.

-        туын тік.

-        ерлік істейсің.

-        ер атағын ел сақтар.

-        арың үшін алыссаң, өлмейсің.

 2. Нет дыма без ……… (от, огонь,fire)
 3. Лучше ……. чем никогда (кеш, поздно,late)
 4. Ана сүті бой өсіреді,…..ой өсіреді. (ана тілі, родной язык,language)
 5. Чистота залог …….. (здоровье, денсаулық,health)
 6. Action speaks louder than ….. (word, слова, сөз)
 7. Жердің сәні егін, ердің сәні ……. (білім, знание,knowledge )
 8. дерево крепко корнями. Человек …… (друг, дос, friend)

«Жеті жұрттың тілін біл»
  «Ақыл-ой,алғыр сөз адамның ең жоғарғы қасиеті»деген екен Ғ.Мүсірепов.Тіл-ұлттың жаны,халықтың үні.Сондықтан да қазіргі заман талабына сай бірнеше тілді білу қажет.Қазақтан шыққан өткір ойлы,жан-жақты ғұлама ғалым,тарихшы,әдебиетші,саяхатшы Ш.Уәлиханов 8 тілде еркін сөйлеген.Біздің дарынды жастарымыз да үш тілді еркін меңгерген.ІІІ турымыздың шарты:Мақал-мәтелдердің бір сөзі түсіп қалған сол сөзді тауып,орыс тіліне,ағылшын тіліне аударасыздар.Шарты түсінікті болса сайысымызды бастаймыз.
 1.Мектеп кеме, білім ………..(теңіз,море,sea)
Адасқан әріптерді дұрыс қойып, бір сөз шығару керек. (Әр топқа 3 сөзден беріледі).

«Сөз тапқанға қолқа жоқ» Сұрақтар беріледі, жауабы алған әріптен басталуы керек.
Ә, А, Ж, Р, С, Т, Б, М, Д, О, Л, К.
1. Қай қалада тұрасың?
2. Сенің сүйікті әншің?
3. Қандай тағамды ұнатасың?
4. Сыныптағы досыңды ата?
5. Жасын нешеде?
6. Сынып мұғалімінің аты?
7. Сен озат оқушысың ба?
8. Математика пәні саған ұнай ма?
9. қандай мамандықты қалайсың?
10. Кімге ұқсағың келеді?
11. Сүйіп оқитын кітабың?
12. Жазғы демалысты қалай өткіздің?
13. Қазақстанның астанасы?
14. Парта неден жасалады?
15. Қардың түсі?
16. Сүйікті тағамын?
17. Қандай гүлді ұнатасың?
18. Мектепке немен келесің?
19. Күзде ауа райы қандай?
20. Сыныптағы ең сұлу қыз?
21. Алматы қандай қала?
22. Қыс айы немен ұнамсыз?
24. Сен қандай оқушысың?
Ойынымыздың бірінші туры – «Бәйге». Мұнда қазақ, орыс ағылшын тілдері бойынша сұрақтар беріледі. Берілген сұрақтарға тез, шапшаң жауап беру керек. Белгі картасын бірінші көтерген оқушы жауап береді, жауап дұрыс болмаған жағдайда келесі көтерген ойыншы жауап беруге болады.
 Сұрақтар:
 1. қазақ тілі қай тілдер тобына жатады?
 Жауабы: Түркі тілдер тобына
 2. қазіргі кездегі қолданыстан шығып қалған сөздерді қалай атаймыз?
 Жауабы: Архаизм
 3. Ағылшын тіліндегі созылмалы осы шақтың етістігі қалай аталады?
 Жауабы:Present Continuous
 4. Қазақ жазба әдеби тілінің негізін салушы кім?
 Жауабы: А.Құнанбаев
 5. Лексикалық қарама-қарсылықты сөз қалай аталады?
 Жауабы: Антоним
 6. Ұлыбританияның мемлекеттік тілі қай тіл?
 Жауабы: Ағылшын тілі
 1.Адам басшысы-……..(ақыл, ум,intelligence)
 2. Нет дыма без ……… (от, огонь,fire)
 3. Лучше ……. чем никогда (кеш, поздно,late)
 4. Ана сүті бой өсіреді,…..ой өсіреді. (ана тілі, родной язык,language)
 5. Чистота залог …….. (здоровье, денсаулық,health)
 6. Action speaks louder than ….. (word, слова, сөз)
 7. Жердің сәні егін, ердің сәні ……. (білім, знание,knowledge )
 8. дерево крепко корнями. Человек …… (друг, дос, friend)
 Әділ қазылар алқасы сайыскерлеріңізге тиісті ұпайларын берулеріңізді сұраймыз.
 2-жүргізуші: ойынымыздың келесі туры «Ғажайып жетілік» Бұл жетілікте қазақ, орыс, ағылшын тілі мен әдебиетінен, қазақстан тарихынан сұрақтар беріледі.
 1. қазақ тілі
 Басқа тілден енген сөздер қалай аталады?
 (кірме сөздер)
 2. Қазақ әдебиеті
 Әдебиет сөзі араб тілінен аударғанда қандай мағынаны білдіреді?
 (асыл сөз)
 3. Орыс тілі
 В человеке одно, а у вороны вдвое, в лисе не встретится. А в огороде трое (буква О)
 4. Орыс әдебиеті
 Назовите автора и проиведение, откуда взяты эти строки:
 Москва!
 Как много в этом звуке
 Для сердца русского слилось!
 Как много в нем отозвалось…. (А.С.Пушкин «Евгений Онегин»)
 5. Ағылшын тілі
 Present Simple-дың етістігін ата (a. He goes, b. He went c. He will)
 6. Ағылшын әдебиеті
 «Алиса ғажайыптар әлемінде» ертегісінің авторы кім?)Льюис Кэролл)
 7. Чарльз ханзадасы қандай титулға ие болған? (Уэльс ханзадасы. Шотландия ханзадасы. Англия ханзадасы)
 Әділ қазылар 3 турдың бағасын бергенше музыкалық сәлем жолдаймыз.
 1- жүргізуші: Төртінші тур – «Шешендік өнер» Бұл сайыста бүгінгі таңда өте кең таралған тіл мәселесі жайындағы сөзді «Мемлекеттік тілді үйрену әрбір азаматтың қасиетті борышы» тақырыбында қозғай отырып, сайыскерлерімізді шешендік, таңдаушыларын баурап алу, өзін-өзі ұстай білу өнерін тамашалаймыз.
 Сайыскерлер қазақ тіліндегі өз туындыларын мәнерлеп оқып береді.
 2-жүргізушу: бесінші тур «Жорға» Бұл турға ұпай саны бойынша алда келе жатқан екі оқушы қатысады . Ойыншыларымыз 1 минут ішінде 15 сұраққа жауап беру керек.
 1-сайыскерге сұрақ:
 1. «Абай жолы» роман- эпопеясының авторы кім? (М.Әуезов)
 2. Название какой птицы образовано от звукоподражательного междометия? (Кукушка)
 3. «Рождество» қарсаңында ағылшындар қандай тамақ әзірлейді? (Индейка)
 4. Шоқан Уалихановтың шын аты кім? (Мұхамедқанафия)
 5. Как называются устойчивые сочетание слов? (Фразеологизмы)
 6. Ағылшын Біріккен патшалығының Үкімет басшылығында кім отырады? (Ханшайым)
 7. Қазақ халқының алғашқы ағартушы педагогы кім? (Ы.Алтынсарин)
 8. Какое животное и корабль имеют одно название? (Броненосец)
 2-сайыскерге сұрақ:
 1. Қазақ әліппесінде қанша әріп бар? (42 әріп бар)
 2. Какое наречие «предлагает» кусок ткани на пальто или на костюм? (наотрез – на отрез)
 3. Ағылшын тілінде қанша септік бар? (2)
 4. Абай Құнанбайұлының шын аты (Ибраһим)
 5. В каком наречии 4 раза употребляется буква «Н» (Несомненно)
 6. Ұлыбритания Біріккен патшалығының құрамына қандай елдер кіреді? (Англия, шотландия, Уэльс, солтүстік Ирландия)
 7. Зат есімнің көпше түрі қалай жасалады? ( -s жалғауын жалғайды)
 8. Забияка, сирота относятся к какому роду? (Общий род)

« Тапқырлар». Жұмбақ сайысы. (шешуін үш тілде айту)