Хар ӑс тӑрса утатпӑр,
Харӑс тӑрса чупатпӑр,
Харӑс тӑрса сикетпӗр,
Харӑс тӑрса вӗҫетпӗр,
Халӗ шӑппӑн ларатпӑр.
Глаголсен ҫӗршывӗнче
1.Глагол ǎн cǎпатлǎ формисем çинчен аса илсе пěтěмлетесси.
2. Тӑван чӗлхе илемне курма, туйма вěрентесси.
3. Тус-юлташа хисеплеме, юратма хӑнӑхтарасси.
Т ěллевěсем:
Салам с ӑмахӗ
Хаклӑ «Хӗлхемсем!»
«Мерчентен» сире хӗрӱллӗ САЛАМ!
Атьӑр татар чечекне
Шӑршӑ кӗрсе тӑмалла.
Атьӑр выляр вӑййине
Пурте туслӑ пулмалла
Салам с ӑмахӗ
Хаклӑ «Мерченсем!»
Сире «Хӗлхем» ушкӑн хӗрӱллӗ САЛАМ ярать!
Эсир килнӗ пирӗнпе
Ӑс-хакӑлпа виҫӗнме.
Ҫӑмӑл пулмӗ ҫӗнтерме
Выляр туслӑн вӑййине.
«Теори» чарăнăвĕ
1. Мӗн вӑл глагол?
2. Глаголăн сăпатлă форми предложенире мĕнле член пулать?
3. Мӗнле глаголсене пӗрремӗшле глаголсем теҫҫӗ?
4. Чӑваш чӗлхинче миҫе наклонени?
5. Хӑш наклонени вӑхӑт тӑрӑх улшӑнать?
6. Глаголсем мӗнле вӑхӑт тӑрӑх улшӑнаҫҫӗ?
7. Глаголӑн мӗнле формисем пулаҫҫӗ?
8. Глаголӑн хисепӗсене палӑртса тухӑр.
9. Глагол мӗнле сӑпатсенче пулать?
10. Мӗнле глаголсене иккӗмӗшле глаголсем теҫҫӗ?
Иккӗмӗшле глаголсем тумалла
пичет
в ӑй
таса
тус
ăн(-ĕн),-н ла(-ле) тар(-тер) лан(-лен) ла(-ле) т,-ар(-ер) -лаш(-леш)
ӗмӗт
тух
хура
т ӑван
иккӗ
пĕл
сивĕ
п ӑшӑл
нарт
итле
ҫи
ҫух ӑр
илем
Ваттисен с ǎ мах ě сем:
Юлташ хăвăнтан ..........................
Пӗр тӑшман пуличчен…………………….
Ҫӗнӗ тусна туп…………………………………..
Ҫӗр сум укҫа пуличчен……………………………..
Юлташсăр çын ..................................
Ҫывӑх юлташ…………………………………………….
Ҫывӑх тусу пӑрахсан…………………………………..
Туслӑх ӗҫре …………………………………………………..
Юлташна ан пăрах .............................................
Тус инкекре…………………………………………………………..
Шанчӑклӑ тусӑн………………………………………………………
Тусу ҫук пулсан………………………………………………
Çип çинçе пултăр ... ………………………………………..
Юлташ тени…………………………………………….
Юлташу хӑвӑнтан…………………………………….
Ҫирӗп туслӑх шывра та…
«Практика» чарăнăвĕ
Çак глголсене çуклă формăна ларт ӑр
Сивĕнчĕ ---- утрĕ --- пушанать --- Вĕрентейĕп --- Вăранăттăм --- Ăшăхлатрĕ ---
Çуклӑ формӑри глаголсенчен пурлӑ формӑри глаголсем тӑвӑр
тухаймасть ---- курмасть --- кайм ӑттӑн --- калаҫмӑп --- пӑшӑлтатмарӗ --- ан выля ---
Тӗрӗс ҫыратп ӑр
па
кул
-тар
-тер
тух
ӱс
шӱ
тыт
ҫу
калаҫ
шутла
ҫыр ӑн
ӑнлан
ш ӑвар
КАНУ САМАНЧ Ĕ
Ирхине кушак тӑрать,
Тӗрлӗ хускану тӑвать .
Ларать-тӑрать, ларать-т ӑрать,
Каллех ҫывӑрма выртать.
Тус инкекре пал ӑрать .
Пӗррехинче Коль ӑпа иксӗмӗр мӑйӑра кайрӑмӑр. Вӑрманӗ ялтан инҫе мар, виҫӗ ҫухрӑмра. Унпа юнашарах мӑнаҫлӑ Атӑл юхса выртать.
Кӗркуннехи вӑрманта чылайччен ҫӱрерӗмӗр эпир Коля тусӑмпа. Сумкӑсем те сарӑ мӑйӑрпа тулчӗҫ ӗнтӗ. Ура айӗнче типӗ ҫулҫӑ чӑштӑртатать.
Унччен те пулмарӗ, маларах кайнӑ Петя тусӑм шари! ҫухӑрса ячӗ.
- Мӗн пулчӗ? – самантрах чупса пытӑм Петя патне.
- Ҫӗлен… - теме кӑна пултарчӗ тусӑм.
Эпӗ Петя ури ҫине пӑхрӑм. Унпа мӗн пулса иртнине туххӑмрах ӑнлантӑм. Пӗр тӑхтаса тӑмасӑр майкӑна хыврӑм та тусӑн урине ҫӗлен сӑхнӑ вырӑнтан кӑшт ҫӱлерехрен питӗ хытӑ туртса ҫыхрӑм. Унтан Петьӑна тӑма пулӑшрӑм.
- Тус инкекре палӑрать, - те ҫҫ ӗ ваттисем. Ку чӑнах та ҫапла.
Йăнăшсене тÿрлетĕр
Чирлеть, курат, каяçĕ, утаççĕ, вилеть, сĕрлеть, вулат, пĕлейет, ÿстеретьпĕр, хумасть, вĕренеть, тупаçĕ, сăнаççе, кĕтĕр, кĕттĕрь, тултарат
Йăнăшсене тÿрлетĕр
1.Эпě мěн ачаранпах вěрентекен пулма ěмěтленетěм. 2.Çакă учительсемпе ашě-амăшне кăна-и, ачасене хăйсене те савăнтарачě.3. Эпě пынă вăхăтра Николай Кондратьевич пахчара чакаланачě. 4. Савăнса ěçлеччě вăл ачасем хушинче. Ĕçрен пушанă вăхăтсенче кěнекесем вулаччě, кино кураччě.
Панă глаголсене кирлĕ
формăра лартăр
Пуçтар: пĕрре иртнĕ вăхăт, 3с.,нум. хис.,çуклă форма
Кай: хушу накл., 2с., нум.хис., çуклă форма
Итле: килĕшÿ накл., 1с., пĕр.хис.,пурлă форма
Панă глаголсене кирлĕ
формăра лартăр
Хуп : ĕмĕт накл.,3с., пĕр.хис., пурлă ф.
Кас: темиçе иртнĕ вăхăт, 3с., нум.хис., пурлă форма
К ӗр : хальхи вăхăт, 3с.,нум. хис.,çуклă форма
Кластер
хисеп т ӑрӑх
улшӑнать .
с ӑпатланать
Пурл ӑ формӑра
пулать
с ӑпатланмасть
Глагол
Ҫуклӑ формӑра
пулать
В ӑхӑт тӑрӑх улшӑнать
Наклонени т ӑрӑх улшӑнать.
Киле ě ç: т ěрěслев диктанчě çырма хатěрленмелле
Шăнкăр – шăнкăр , чăнкăр – чăнкăр!
Урокран чĕнет звонок.
Шăнкăр – шăнкăр , чăнкăр – чăнкăр!
Ак вĕçленчĕ те урок…
Тепре тĕл пуличчен !!
Пысăк тав, сире.
Сывă пулăр,ачасем!