Федераль д??л?т белем бире? стандарттарына ярашлы экологик т?рби? бире?. Эш формалары ??м алымдары.
Белем тура?ында?ы Закон?а ярашлы белем бире? бурыстарыны? бере?е –ш?хеск? рухи - ?хлаки т?рби? бире?, й??ни рухлы - ?хла?лы ш?хес формалаштырыу. Рухи - ?хлаки т?рби? й?км?тк?е буйынса к?п я?лы. был – тыу?ан ерг? ??й?? т?рби?л??, ?? хал?ы? мен?н ?орурланыу, уратып ал?ан донъя мен?н ты?ы? б?йл?неште к?р??те?, ?? иле?де? байлы?ын арттырыу ??м ?а?лау тел?ге уятыу. Рухи - ?хлаки т?рби? бире??е? й?н?лешт?ре к?п:
- гражданлы?, ватансыллы? т?рби??е бире?;
- ?хлаки той?олар ??м этик а? т?рби?л??;
- хе?м?т ??й??с?нлек т?рби?л??;
- экологик т?рби? (т?би??тк? ?арата ?а?сыл ?араш) бире?
М?кт?пк?с? й?шт?ге балалар?а экологик т?рби? бире? - экологик культура формалаштырыу?а й?н?лтелг?н ??л?к??? у?ытыу – т?рби? бире? барышы ул.
Был ма?сат?а иреше? ?с?н бер – бере?е мен?н ?? – ара б?йле бул?ан бурыстар?ы тормош?а ашырыр к?р?к:
- м?кт?пк?с? й?шт?ге балалар?а а?лайышлы бул?ан элементарь экологик белем бире?;
- т?би??т донъя?ына ?арата ?ы?ы??ыныу ??тере?;
- бала ??м т?би??т ?с?н х??еф?е? бул?ан экологик т?ртип к?некм?л?ре формалаштырыу;
- уратып ал?ан т?би??тк? гуманлы ?а?сыл ?араш т?рби?л??;
- т?би??т к?ренешт?рен к???те? к?некм?л?ре формалаштырыу;
- ?? – ??е?де т?би??тте? бер ?л?ш? ик?нен а?лау, т?би??т ??м кеше ара?ында?ы ?? –ара б?йл?неште а?лау;
- Т?би??тк? бул?ан ?а??ы? ?арашты? ним?г? килтере?ен к?р? беле?.
Экологик белем бире? принциптары
Ф?ннилек. балалар?а экологик белем бире??е, танып беле? эшм?к?рлеген ??тере??е к??аллай
Доступность. Материал балалар?а а?лайышлы булыр?а тейеш
Гуманлылы?. был принцип экологик культура т?ш?нс??е мен?н ты?ы? б?йл?нешт?. бала?а ??р объектты? матурлы?ын, сафлы?ын к?р??те?, улар?ы бе??е? кеск?й ту?андарыбы? итеп к?р? беле?
Эшм?к?рлек . Экологик белем бала ?с?н а?лайышлы булыр?а тейеш. Бала?а т?би??тте ?а?лар ?с?н ним? эшл?рг? к?р?клеген а?латыу м??им. Бала к?с? етк?нсе экологик акциялар?а ?атнаш?ын.
Б?т?нл?к. Был принцип уратып ал?ан донъяны бер б?т?н итеп ?абул ите??е к??аллай.
Регионализм. Региональ ысынбарлы?ты танып беле??е к??аллай.
Системалылы?. Ябай?ан ?атмарлы?а ??м системалы р??ешт? белем бире??е а?лата.
К?с?гилешлек.
Интеграция.
Экологик т?рби? бире? й?км?тке?е балалар ба?са?ы ??л?штерг?н “Кеше ??м т?би??т” методик ?улланма?ында асыла.
Экологик т?рби? бире??? т?п методик алым – к???те?. ?мм? к???те? аша ал?ан белемд?р балалар?ы? а?ына ?е
?ен ?с?н, белемд?р?е т?рл? эшм?к?рлект?р?? ны?ытыр?а т??дим ител?: ??р?тл??, музыкаль эшм?к?рлект?, театр, э?л?не? – тикшерене? эшм?к?рлект?ренд? ?.б.
Шу?а к?р?, та?ы бер методик алым – интеграциялы т?би?и белем бире? эшм?к?рлект?ре ?тк?ре?. Й?ки бер – бере?е мен?н ты?ы? б?йле эшм?крлект?р ?? эффектлы була.
М???л?н, “Г?лс?р ?ыш” тема?ына эшм?к?рлек ойоштороу аша балалар?ы ?ар яуыу мен?н таныштырыу алып барыла. Экскурсиянан ?у?, ?ар яу?анын к???тк?нд?н ?у?, ши?ыр?ар у?ыр?а м?мкин. Артабан балалар ?ыш?ы т?би??тте ??р?тл?й??р, музыка ты?лай?ар, ?ар б?рт?кт?ре булып бейей??р ?.б.
Бындай эшм?к?рлект?р баланы уйланыр?а, фекер й?р?т?рг?, ижади ??л?тт?рен асыр?а, уйлап сы?арыр?а ??м т?би??т закондарын а?лар?а ?йр?т?.
Экологик й?км?ткеле т?жриб?л?р ?тк?ре? ?? бик фай?алы. Бындай т?жриб?л?р ?тк?ре? ?с?н т?рк?мд? экологик й?ки т?би??т м?й?ш? булдырыла. Унда эксперименттар ?с?н к?р?к – яра?тар туплана.
Бик йыш ?ына проекттар алымы ?улланыла башланы. был бик ????мт?ле алым.
М???л?н, “А? ?айын” проекты. т?рби?се балалар мен?н ьерг? ?айынды к???те? ойоштора. Сезонлы т?би??т к?ренешт?ре аша ?айынды? ??г?ре?ен к???т?л?р. ?айын образы – Р?с?й образы булара? ??р?тл?? ??м музыкаль эшм?к?рлект?р?? ны?ытыла. ? ата - ?с?л?рг? ?айын тура?ында ши?ыр э?л?п балалар?а ятлар?а, м???лд?р ??м ?йтемд?р алып килерг? т??дим ител?.Халы? медицина?ында ?айынды нисек ?улланыр?а була, шул турала материал алып килерг? ?ушыла. Это не только помогает ребенку лучше усвоить материал, рассмотреть его со всех сторон, но и привлекает родителей к проблеме экологического воспитания, а бындай ?араш балалар?а теманы я?шы а?лау ?ына т?гел, ? ата - ?с?л?р?е л? берл?штер?.
Т?би??т мен?н таныштырыу?а дидактик уйындар ?ур урын бил?й. дидактик уйын бурыстарын ?т?г?нд? бала предметтар?ы? ??м к?ренешт?р?е? айырым билд?л?рен к?р??терг? ?йр?н?, са?ыштыра, т?рк?мл?й. Балалар уйлар?а, фекер й?р?т?рг? ?йр?н?.Был ва?ытта баланы? и?тибары, х?тере ??еш?. Балалар ????рене? уйын х?р?к?тт?рен а?латалар, тим?к баланы? телм?ре л? ??еш?.
М???л?н УЙЫН “Ту?ланыу сылбыры”
Ма?сат : балалар?а ?ыу?а?ы ту?ланыу сылбырын а?латыу
Уйын ???и???е : Т?рби?се ?ыу ят?ылы?тарында й?ш??се й?н э?йл?рене? силуэттарын к?р??т? ??м кемг? нинд?й а?ы? к?р?клеген те?еп ?алыр?а т??дим ит?. Балалар карточкалар?а т?б?нд?гес? те?еп сы?алар:
сер?к?й – т?лм?рйен – сел?н
сел??сен - балы? – а?сарла?
ылымы? - ?абырса? – ?ы?ала
Уйын "Урман?а ним? мен?н барыр?а ярамай?"
Ма?сат : Т?би??тт? ??е?де тотоу ?а?и??л?рен ны?ытыу
Уйын ?а?и???е: Т?рби?се ??т?лг? балта, мылты?, сачок, магнитофон, шырпы, велосипед ?.б. белдерг?н ??р?тт?р ?ала. Балалар ни ?с?н был предметтар?ы алыр?а ярама?анын а?латалар.
Уйын “Т?би??тк? гимн” балалар т???р?кк? торалар. Улар б?л?к?й ген? ?ар б?рт?кт?ре. ??р ?ар б?рт?г?н? Ер - ?с?г? ?арата матур изге ?????р ?йтерг? т??дим ител?. Балалар баш?алар?ы? ?йтк?нен ?абатлар?а тейеш т?гелд?р. Педагог ул ?????р?е я?ып бара- т?би??тк? гимн килеп сы?а. Балалар к??г? япра?тар, тамсылар ??м баш?алар булыуы м?мкин.
Шулай итеп экологик белем бире? буйынса эш формаларын ?анап кит?йек:
Экологик белем бире? буйынса эш формалары
- ТББЭ
- экскурсиялар, походтар
- экологик к??ел асыу?ар, байрамдар
- прогулкалар
- э?л?не? – тикшерене? эшт?ре
Экологик белем бире? алымдары
- к???те?
- к?рг??м? материалдар ?улланыу
- дидактик уйындар
- т?жриб?л?р
- моделирование
- т?рби?сене? т?би??т к?ренешт?ре тура?ында ??йл??е
- н?фис ???би?т ?улланыу
- ??г?м?л?р
- т?би??тт? хе?м?т
