СПИД - XXI ?асыр індеті

Мақсаты: Оқушыларға ғасыр ауруы туралы түсінік беру, санитарлық – гигиеналық білімін дамыту.

Көрнекілігі: Суретте, бүктеме, плакат, кітаптар, журналдар.

Мұғалімнің кіріспе сөзі:

Өткен жиырмасыншы ғасырдың «берген мұраларының» ең бастысы СПИД болды. Бұл туралы аз айтылып жатқан жоқ. Бірақ, азаюдың орнына бұл аурумен ауыратын адам саны күннен – күнге көбеюде. Әлі де бұл дауасы жоқ дертке бүгінгі таңда әлем жұртшылығы бірлесіп ем іздеуде. Сабағымызға денсаулық сақтау саласы қызметкерлерін шақырып, сыр – сұхбат жүргіземіз.

Жүргізуші:

Бүгінгі біздің кездесуге онколог – дәрігер, венеролог, терапевт, инфекционист маман дәрігерлерді шақарап СПИД туралы мағұлмат аламыз.

• СПИД алғаш рет қашан белгілі болды?

Жауап:

СПИД туралы алғашқы кезде Орталық Африкада 70 – жылдардың аяғында білді және бүкіл дүние жүзіне таралды. Ауру жөнінде нақты деректер 1981 жылы француз ғалымы Монтенье және Америка ғалымы Галло жүре пайда болған иммуналдық тапшылық синдромын ашты. Осы уақыттан бастап адамзат қауымына төнген қауіпті ауру туралы далпы қауым да хабардар болды. Бұл ауру КСРО – да 1987 жылы білінді. Қазақстанда 5362 адам СПИД – пен ауырады.

• СПИД – пен ауырған ауру адамның белгісі қандай?

Жауап:

СПИД – пен ауырған адамды сипатттайтын синдромдар:

1. Лимфа түйіндерінің көбеюі;

2. Құрғақ жөтелдің болуы;

3. шаршағандық, қажығандық;

4. Жиі – жиі іштің өтуі;

5. Күнделікті денеден терінің көп шығуы;

6. Арықтау;

7. Теріде қып – қызыл бөртпелердің пайда болуы;

8. Ойлау әрекетінің бұзылуы;

- СПИД – тің адамға жұғу жолдары қандай?

Жауап:

СПИД негізінен жыныстық жолмен, ауру анадан баланы емізу кезінде, СПИД – пен ауырған адамның қаны тиген медициналық құралдар арқылы жұғады.

- СПИД вирусы ауырған адамнан сау адамға қалай жетеді?

Ол үшін:

1. Вирус ауырған адамнан сыртқа шығуы керек.

2. Сыртқа шыққан вирус сау организмге жетуі керек.

Зақымдалған организмде вирус қанның лимфоцитімен қан түйірлері пайда болатын органдарда өісп өнеді. Сыртқа ұрықпен және сұйықпен шығады, яғни, жыныстық қатынас кезінде жұғады.

- СПИД вирусы адам организімінде қалай өмір сүреді?

Жауап:

Адам организміне енген ол лимфоцит жасушаларының ішінен енеп, жасуашаның генетикалық арқаратына жабысып тез көбейе бастайды. Соның әсерінен жасуша жарылып өледі. Лимфоцит жасушаларының осылай өле беру салдарынан ағзада иммунитет жетіспеушілік пайда болады.

• СПИД қанша уақыттан кейін біліне бастайды?

Жауап:

Бұл жасырын кезенде ондаған жылға дейін созылуы мүмкін.

Еске сала кететін бір жай, осы кезенде адам өзін ауру деп есептемейді, бірақ, ол өзңмен қатынастаға адамдарға жұқпалы аурудың көзі СПИД – ті тарата береді. Ол қанша адаммен қатынаста болса, сонша адам ауруға шалдығады, сөйтіп бірінен – бірі жұға береді.

• СПИД вирусын жоюға болады?

Жауап:

СПИД вирусы химиялық және физикалық әсерлерге өте төзімсіз. Вирусты 57 градусқа дейін қыздырса, өледі. Медициналық тәжірибеде қолданылатын спирт, ацетон, эфир т.б дезинфекциялық заттар СПИД вирусын оп –оңай жоқ қылады.

• СПИД – пен ауырмау үшін алдын – алу жолдарын айтып беріңізші?

Жауап:

Ол үшін барлық жерде жеке бас және қоғамдық гигиена ережелерін дұрыс сақтау, жағымсыз әдеттерден аулақ болу керек. Дәрігерлік инемен ортақ пайдаланбау, егілу керек болса жеке инемен егілу, наша, насыбай атпау, түнгі клубқа бармау.

• СПИД – пен қандай аурулар қатар жүреді?

Жауап:

Кесел баяу дамиды. Дене қызкы көтеріледі, ұзақ уақыт іш өтеді, адам тершең болады, шамадан тыс арықтайды, міне осы аурулар қатар жүріп адам денсаулығын одан әрі құртады.

- СПИД – пен ауырған адамдар неге өледі, емделіп жазылып кетуге болмай ма?

Жауап:

Ағзада аса маңызды Т – лимфоциттер группасы азайып, дененің ауруға қарсылық күші жойылады. Одан әрі өкпе қабынып дененің терісінде іріңді бөліктер қаптайды, қанның құрамы бұзылып сеписке айналады, қауңптң ісіктер көбейеді, бұның бәрі ауруды өлімге душар етеді. СПИД – пен ауырған адамның өмірі ұзақққа созылмайды.

Ендігі кезекті оқушыларға берейік:

1 – оқушы:

Тәуелсіздік еншімізді

Алдық жаңа ғасырдан,

СПИД дерті бірге келді

Өз айласын жасырған.

2 – оқушы:

Наша шеккен ұлымыз,

Өз тамырын қиып жүр

Ал спортшы қызымыз,

Бәрінен де озыр жүр.

3 – оқушы:

Темекі шегуден сақтағайсың,

Адамның жас өскін болашағын,

Ата – анаңның сенімін ақтамайсың,

Қор боп өтсе жайнаған бала шағын.

Мұғалім сөзі:

Міне, балалар, СПИД қандай қатерлі ауру екенін біліндер. Болашақтарыңа зиянды істерден аулақ болыңдар. Есірткі құмарлардың негізін 16 – 20 жастағы балалар құрайды. Сендер біздің болашағымызсыңдар. Сондықтан, дендерін сау болып, салауаитты өмір салтын ұстанып, жаман әдеттен аулақ болңдар дегіміз келеді.

Қорытынды