Внеклассная работа на тему "Якташыбыз Идрис Туктарны? якты ист?леге.

Якташыбыз Идрис Туктарның якты истәлеге. 2.Сценка “Өлгер” (Шустрый) Выступают ученики 7А класса

-Балам су алып кайтчы ,утында кертәсе бар икән

-Суда алып кайттым ,утын да керттем, әнкәй.

-Бик хуп ,балам ,күрми дә тторам икән . Ә керткән утының кайда соң ?

-Утынны мин , әнкәй аунап ятмасы дип ,мичкә тутырып куйдым инде.

-Минем эшләрем кимегән икән .Кая алай булгач ,пальто төймәңне ныгытып алыйм әле,төшеп калмасын.

-Менә рәхмәт балам ,Әмма һаман шулай булса, мин үзем эштән бөтенләй бизәме икән соң?

-Син әнкәй,юрамалый сөйли башладың:эшкә өйрәткән кеше эштә бизә аламыни?

-Тукта әле ,Өлгер ,болай яхшы итеп уйнарга син кайчан өлгердең соң?

Кристиянникова Милена 6Б класс.

Наш дорогой Идрис-ага из слов кандидата филологических наук, научного сатрудника КФУ Н.Ханзафарова.18 сентября 1976 года.

Трудно найти зеленодольсца, любителя литературы,особенно прошедшегщ этап проба пера”,который неиспытал бы благотворного влияния отсовских советов, добрых пожеланийопытного писателя ,старшего товарища Идрис-ага.Порою кажется ,все тропинки литературного мира Зеленодольска связаны с этим обоятельным человеком. Он как полноправный представитель Союза писателей Татарстана в этом городе долгие годы уже находится в центре любителей литературы.

ВИКА

“Его произведение “Штольня№81” особенно в тридцатые годах вызвало восторженные отзывы ,вошло в школьные учебники ,прославилось как произведение пролетарской литературы.Мне очень понравилосьспокойное ,деловитое изложение автора. Жизнь шахтеров ,тема труда раскрывается удачно.В то время таких произведенийне было . Скажем ,в произведениях Галимжана Ибагимова, Шариф Камала шахтеры показаны в процессе труда,а здесь настоящая жизнь шахтера .И.Туктаров пишет от души ,жизненно .Может быть не классика ,но такие произведения в тридцатые годах были очень нужны.Успех моего друга юности меня обрадовал.

Книга “Два парня”сохранила много интересного ,особенно из лично прожитых автором событий периуда гражданской войны в Сибири и на Дальном Востоке”.

В последние годы И.Туктаров в основном пишит для детей младшего возраста . Парень с Урала с шахтерскойтдушой не перестает собирать и “золотые россипи”- афоризмы .Рядом с ювелирно оточенными рассказами И.Туктарова мы часто видим мудрые “слова” и “предложения народа как бесценные сокровища веков ,как дар грядущим поколениям.

Сценка“ Җиргә кояш төште” ученики 6Б класса

-Җиргә кояш төште,кояш !

-Минем абыем да армиядә.

-Әйе менә! беләсең кился, бөтен совет солдатлары –безнең абыйларыбыз алар .

-Тагын ун елдан мин үзем дә армиядә булам .Тик ун ел буе көтәргә кирәк... Ай-яй

озак!

-Алар барысы да безнең туганнарыбыз.

-Алар, күгәрченкәйләрем һәммәсе дә безнең балакайларыбыз

-Ә бабакай ,озак яшәп ,күпне күргән бабакай:

-Баттырларның күкрәкләрен бизәгән орденнар күктәге йолдызлардан да мматуррак җемелдиләр..

-Җиргә кояш төште шул.

“Аксакал татарской литературы “Лаврентьева Катя 6Бкласс 80лет

Кроме детской литературы унего появилось еще одно увлечение –сочинениеметких афоризмов, содержащих глубокий смысл в одном коротком предложении. Эти миниатюрные образцы оригинально литературного жанра появляются на страницах журналов ,на календарном листке и в его очередных сборниках.

У восточных народов нашей страны принято называть уважаемых людей аксакалом. Аксакал- в точном переводе»Белая борода»Но в данном случае обозначае –самый мудрый , большой человек в обществе.

Идриса Ильясовича Туктарова мы можем назвать аксакалом татарской литературы,потому что он прошел все этапы ее развития, служил ей долгие годы и сейчас продолжает достойно нести высокоеи звание советского писателя

Кроме больших литературных заслуг И.И.Туктарова мы высоко ценим и его моральные качества человека,коммуниста ,уважаем его душевное доброту к людям,за его бодрость духа оптимизм.

Сценка “Абыем бүреге” ученики 7К класса

1.-Энекәш капканы гына ябып кер әле .

-Караңгы төшкән ич инде,абыем, куркам .

-Курыксаң минем бүрекне ки .

-Эх абыем шикелле батыр йорәкле булсаң иде.Минем абыем караңгы дими ,яшенле яңгыр дими эт дими, ата каз дими бернәсәдәндә курыкмый .Солдатта булып кайтканнан бирле ул миңа “Минем бүрек күпне күргән ,Син курыксаң минем бүрекне генә ки”-ди.

2.Музыка.

-Абыемның бүреген басып кидем дә әкрен-әкрен генә атлап чыктым,капканы шартлатып яптым да өйгә йөгереп тә кердем .

-Сиздеңме инде минем бүрекнең кыюлыгын ?

-Сиздем.

-Азгына булса да курыкмадыңмы-Азгына курыктым ,аз гына курыкмадым.

3.

-Мин абыем бүреген басып көйдем дә әкрен генә урамга чыктым һәм усал ата каз га таба киттем. Усал ата каз башта миңа кимсеткән кебек карап кына алды.Мин абыем бүреген тагында басыбрак кидем ,ата казга каршы җәһәтрәкатладым .

-Абыем ата казны җиңүемнебелгәч

-Я энекәш ,бу юлы да курыктыңмы?

-Бу юлы Юабыем ,азрак курыктым ,күбрәк курыкммадым.

-Батырлыкның сере курыкмауда ул.

4.”Яшел Үзәндә аның исеме җуелмас”86летию ученики 6 Б класса.

Бу якты дөньяда 86 ел яшәү үзе үк күп нәрсә турында сөйли .Ул ике революция,өч сугыш кичерә. 1936 нчы елда Идрис Туктар Зеленодол шәһәренә күчеп килә .46 ел ул безнең шәһәрдә яшәп иҗат итә , мактаулы һәм хөрмәтле кеше була. Безнең шәһәрнең мәдәният тормышын үстерүдә бик көч куя.

Туктаров урамы Серго мунчасыннан башланып китә.Аның нигезен 1933нче елда салалар .

Янәшәдә 1940 нчы елгы ике катлы бина тора . Сугыш вакытында биредә Ленинградтан эвакуацияләнгән балаларны дәвалау учреңдениясе урнашкан булган ,блокада беткәч анда 9нчы номерлы мәктәп эшли .Бу бина Туктар язмышы белән аваздаш .Язучы шәһәр мәктәпләрендә ,рабфак һәм һөнәр училищеларында татар теле һәм әдәбияты укыткан.1967нчы елда өченче номерлы бу йортка хәрби комиссариат урнашаБарлык совет кешеләре өчен авыр елларда Идрис Туктарга хәрби комиссариатка мөрәҗагать итәргәһәм Бөек Ватан сугышында катнашырга туры килгән .Рядовой артеллирст булып ул Белоруссия ,Украинаны азат итеп Германиягә кдәр барып җитә. Соңыннан бу авыр чорлар язучының әсәрләрендә чагылыш таба. Хәрби комиссариат белән беррәттән урамда бердән бер биш катлы йорт тора .Анда юл төзекләндерү идарәсе һәм район киночелтәре дирекциясе эшли. Аннары ике катлы йортлар тезелеп киткән. Шушы урамда 40 ел яшәүче Е.Непогодина болай дип искә ала :Мин Сталинградтан эвакуац ияләнеп кайткач , Гогольурамындагы агач йорттан бүлмә бирделәр , монда йортлар юк иде.Аннан соң әсир немецлар йортлар төзи башладылар . Гоголь һәм Туктаров урамнары кисешкән җирдә йорт тйзелгәч , миңа фатир бирделәр .Бу йорт артында хәзерге Туктаров булган җирдә сарайлар тезелеп киткән, ерак түгел халык теленә”Мочалки”дип кергән сазлыкның көзгедәй саф суы ялтырап ятаиде”. Сугыштан соң Гогольурамында төзелеш башлана.Элек биредә балалар китап ханәсе бүлеге була .Монда Туктаровның тормыш тармагы янә бина белән тоташа.1947 елдан ,5 ел буе ул үзәк шәһәр китапханәсе мөдире вазифасын башкара.

5.”Идрис Туктар урамында” шигырен Равил Сәйфетдинов Мулла Иле мәктәп директоры язган , аны 6Б класс укучысы Каримова Ләйсан укый.

Йөрим Идрис Туктар урамында ,

Бер ялгызым йөрим моңланып .

Яшел Үзән , үз кайгысы белән

Тыз-быз килә,тулганып .

Бу урамда хәсрәт белми торган ,

Бер кайгысыз кеше яшәде.

Сиксәндә дә шуклык-мутлык белән

Көнләштерә иде кешеләрне .

Мут елмаю китмәс мыегының

Бетергәләп нәфис очларын.

Урамтутырып мәзәк сөйли иде,

Күңел китә иде хушланып.

Йори идек Картлык белән Яшьлек

Бер баш Өстен булып дөньядан!

Вак –төяккә исләр китми генә,

Туган кебек көндә яңадан.

Шул бер кеше ничек җитә икән иде

Ямьләр өчен бөтен шәһәрне .

Югыйсә ул азмымихнәт чиккән ,

Азмы кичкән утны мүхшәрне!

Сценка”Нилектән икән? Ученики6А класса.

-Улым бабаңа булышып кер әле .

-Вакытым юк ,әнкәй.

-Нәрсә эшлисең?

-Ял итәм.

-Эштән соң гына ял итәләр түгелме соң улым?

-Эшкә кадәр ял итүләре дә рәхәт ...Дәрес әзерлисем бар.

-Саф һавда эшләп керсәң, дәресләрең җиңел әзерләнер .Бар улым ,карт кешенеңкүңелен күр.

-Бабай ,сез әби белән икәү кисегез, ә мин ярырмын.

-Бабай си утыннарның юаннарын яр,ә нәзекләрен мин үзем ярырмын,

-Без монысына да риза.

-Юан утын түмәрләреярылып беттте.

-Нәзекләре инде аның, ярылганнары белән кушып якканда,дөрләп янар,иеме бабай?

6.Перелестаем странчки биогрфии, Платонова Дарина 6Б класс

В декабре1947 оседает в Зеленодольске. В этовремя усиленно занимается литературным творчеством.Выходитизпечати”Два парня”.Увликаетсянаписанием рассказов для детей. Внучка Ирина вспоминает : “Онбыл веселым , добрым и очень-оченьлюбил детей”.

Большое дело уделял переводческому делу .На татарский язык им перевдены рассказы А.Куприна “Белый пудель”, И.Ликстанова”Малышок” , повесть А.Волошина “Земля кузнецкая” и немецкого писателя В.Бределя ”Болотные солдаты”.

Сценка 6Б (кыш)

-Әнкәй, минем тимераякларым кайда икән?

-Мә улым.

- Әнкәй,минем тимераякны бәйлә әле .-

- Хәзер улым .

- Әнкәй минембүрегем кайда?

-Өстәл астында

- Әнкәй, Әнкәй,минем бияләйләрем кайда?

-Диван астында икән.(голоса птиц)

7Учитель.

Человек из 19 века,свидетель больших исторических событий в нашейстране и во всем мире ,ветеран советской литературы,гражданин нашего города Идрис Ильясович Туктаров жил среди нас .И мы надеемся, что наши дети будут знать и читать его литературные произведения.

Черных Лера ученица 7Акласса играет на скрипке.

Кротова Дарья ученица 7К класса играет на флейте “Әпипә».