Б?гінгі та?да т?рбие-е? басты м?селе болып отыр?аны белгілі. Себебі, жастар, жас?спірімдер арасында имандылы?ты?, инабаттылы?ты? жо?алып бара жатуыны? салдарынан т?рлі ?ылмысты? істер к?бейіп кетті. М?ндай келе?сіздіктерді? ке? жайлап кеткені соншалы? о?ан к?птеген мысалдар келтіруге болар еді.
Жастар арасында?ы т?рбиені боса?сытып ал?анымыз біз ?шін орны толмас ?кініш. Ал енді осындай ?асіретке душар еткен не н?рсе? О?ан басты себеп- отбасы, оша? ?асында?ы т?рбиені? ?лсіздігі, баланы? ба?ылаусыз бетімен кетуі. Т?рбиені? ?йлесімсіздігі, мектеп пен ата-ана, мектеп пен мектептен тыс т?рбие оша?тарыны? арасында?ы байланысты? жо?ты?ы. Бала т?рбиесіндегі отбасы роліні? ?андай екендігін атам ?аза? « ?ядан не к?рсе?-?ш?анда соны ілерсі?» деп бір ауыз с?збен-а? ай?ындап берген жо? па? Отбасында?ы т?рбие деген де немесе т?рбиеніні? халы?ты? т?рін с?з еткенде « Баланы жастан» демекші, с?би кезінен бастап халы?ты? салт-д?ст?рлер мен ?дет- ??рыптар?а с?йене отырып, ?рбір жан?я м?шесін ?орша?ан ортаны тікелей негізінде т?рбиелеуді айтады.
« А?аштан-а?аш ре? алады, адамнан-адам т?лім алады» дегендей, халы?ты? ?аншама ?асырлар бойы ?шпей, ?лмей жасап келе жат?ан, ?рбір ?ибратты с?здері, ма?ал-м?телдері халы?ты? т?рбиені? ?айнар к?зі.
Баланы? ба?ылаусыз, ?араусыз ?алу салдарынан о?ан берілген т?рбие ??м?а сі?ген судай із-т?зсіз кетеді. ?йткені ба?ылаусыз ?ал?ан баланы? ?олы бос, не істерін білмей, а?ырында т?рлі жа?ымсыз ?рекеттерге бас ?рады. Шет елдік т?рлі ?ойылымдардан к?рген жауызды?, ?атыгездіктерін ?мірде жасап к?рмек болып д?л?лдегісі келіп, ?рынар?а ?ара іздейді, жаман жол?а т?сіп, ?ылмыс?а барады.
Т?рбие м?селесіне жа?аша ?арау ?ажеттігі б?дан к?п жыл б?рын-а? ?ткір ?ойыл?ан еді. ?йткені, бала т?рбиесіндегі отбасыны? міндетін бала-ба?шалар, мектептер, т?рлі ?о?амды? ?йымдар ат?арады. ?рине, олар ата-ананы алмастыра ?оймайды. Б?л ?лкен ?ателік. Халы?ты? т?рбие бойынша с?би ту?аннан бастап ата-анасыны? бауырында ?суі керек. С?йтіп ?скен бала ?ана бауырмал, иманды, к?пшіл, ата-анасына мейірімді болады. Мал екеш малда ?з баласын бауырына алып жатады емес пе? Сонды?тан да бізде т?рбие ж?мысына бір жа?ты ?арау басым. Олай дейтінім, к?пшілік ата-аналар т?рбие ісімен тек мектеп ?ана айналысуы керек, ол ?шін олар е?бек а?ы алады деп есептейді. « ?здеріне бердік не істесе?дер де ?олдары?да»-деп жауапкершілікті мектепке аударады. Соны? н?тижесінде жас?спірімдер ?ылмысты? іске араласып, ауыр ?ылмыс жасаса, ал ?ыздар арасында т?белес, шылым шегу сия?ты жаман ?деттер к?бейіп барады.
Бала т?рбиесіне ?ке-шешесімен ?атар ата-?желері де жауапты бол?ан. ?арияларды? аталы с?здері мен жылы ала?аны немерелеріне айры?ша ?сер ететіні с?зсіз. Ендеше, ?аза?-?аза? бол?алы ?ара ?ылды ?а? жар?ан ?ділдікке ?ана жы?ылып, аталы с?зге то?та?ан емес пе ? Сонды?тан да елімізді? кешегі жас ?рпа?тары т?рбиелеу ма?сатында халы?ты? т?рін пайдаланып отырса, жастар арасында т?ртіп б?зушылар азай?ан болар еді. « Туа жаман жо?, ж?ре жаман бар», « Заман т?зелсе, жаман т?зеледі» деп халы? педагогикасы т?рбиені? заман?а, ?о?ам?а, оны? материалды?, рухани байлы?ына т?уелді екендігін д?п басып жеткізген. Я?ни, жас адамды есті, саналы, сергек етіп т?рбиелеу отбасы мен ?о?амды? т?рбие орындарыны? бірден бір парызы. ?йткені « Ес т?зелмей, ел т?зелмейді». Олай болса, егеменді елімізді? болаша?ы тал бесіктен басталып, о?у т?рбие орындарында рухты ?рпа?ты т?рбиелеу ісімен шешілмек.
ІІІ.Лекцияны талдау/Та?тада?ы с?ра?тар ар?ылы/
І?.На?ыл с?здерді талдау;
?.Топ пікірлерін ты?дау
?І. ?орытындылау
Педагог-?йымдастырушы : С.Орайхан?ы
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Бүгінгі таңда тәрбие-ең басты мәселе болып отырғаны белгілі. Себебі, жастар, жасөспірімдер арасында имандылықтың, инабаттылықтың жоғалып бара жатуының салдарынан түрлі қылмыстық істер көбейіп кетті. Мұндай келеңсіздіктердің кең жайлап кеткені соншалық оған көптеген мысалдар келтіруге болар еді.
Жастар арасындағы тәрбиені босаңсытып алғанымыз біз үшін орны толмас өкініш. Ал енді осындай қасіретке душар еткен не нәрсе? Оған басты себеп- отбасы, ошақ қасындағы тәрбиенің әлсіздігі, баланың бақылаусыз бетімен кетуі. Тәрбиенің үйлесімсіздігі, мектеп пен ата-ана, мектеп пен мектептен тыс тәрбие ошақтарының арасындағы байланыстың жоқтығы. Бала тәрбиесіндегі отбасы ролінің қандай екендігін атам қазақ « Ұядан не көрсең-ұшқанда соны ілерсің» деп бір ауыз сөзбен-ақ айқындап берген жоқ па? Отбасындағы тәрбие деген де немесе тәрбиенінің халықтық түрін сөз еткенде « Баланы жастан» демекші, сәби кезінен бастап халықтық салт-дәстүрлер мен әдет- ғұрыптарға сүйене отырып, әрбір жанұя мүшесін қоршаған ортаны тікелей негізінде тәрбиелеуді айтады.
« Ағаштан-ағаш рең алады, адамнан-адам тәлім алады» дегендей, халықтың қаншама ғасырлар бойы өшпей, өлмей жасап келе жатқан, әрбір ғибратты сөздері, мақал-мәтелдері халықтық тәрбиенің қайнар көзі.
Баланың бақылаусыз, қараусыз қалу салдарынан оған берілген тәрбие құмға сіңген судай із-түзсіз кетеді. Өйткені бақылаусыз қалған баланың қолы бос, не істерін білмей, ақырында түрлі жағымсыз әрекеттерге бас ұрады. Шет елдік түрлі қойылымдардан көрген жауыздық, қатыгездіктерін өмірде жасап көрмек болып дәләлдегісі келіп, ұрынарға қара іздейді, жаман жолға түсіп, қылмысқа барады.
Тәрбие мәселесіне жаңаша қарау қажеттігі бұдан көп жыл бұрын-ақ өткір қойылған еді. Өйткені, бала тәрбиесіндегі отбасының міндетін бала-бақшалар, мектептер, түрлі қоғамдық ұйымдар атқарады. Әрине, олар ата-ананы алмастыра қоймайды. Бұл үлкен қателік. Халықтық тәрбие бойынша сәби туғаннан бастап ата-анасының бауырында өсуі керек. Сөйтіп өскен бала ғана бауырмал, иманды, көпшіл, ата-анасына мейірімді болады. Мал екеш малда өз баласын бауырына алып жатады емес пе? Сондықтан да бізде тәрбие жұмысына бір жақты қарау басым. Олай дейтінім, көпшілік ата-аналар тәрбие ісімен тек мектеп қана айналысуы керек, ол үшін олар еңбек ақы алады деп есептейді. « Өздеріне бердік не істесеңдер де қолдарыңда»-деп жауапкершілікті мектепке аударады. Соның нәтижесінде жасөспірімдер қылмыстық іске араласып, ауыр қылмыс жасаса, ал қыздар арасында төбелес, шылым шегу сияқты жаман әдеттер көбейіп барады.
Бала тәрбиесіне әке-шешесімен қатар ата-әжелері де жауапты болған. Қариялардың аталы сөздері мен жылы алақаны немерелеріне айрықша әсер ететіні сөзсіз. Ендеше, қазақ-қазақ болғалы қара қылды қақ жарған әділдікке ғана жығылып, аталы сөзге тоқтаған емес пе ? Сондықтан да еліміздің кешегі жас ұрпақтары тәрбиелеу мақсатында халықтық түрін пайдаланып отырса, жастар арасында тәртіп бұзушылар азайған болар еді. « Туа жаман жоқ, жүре жаман бар», « Заман түзелсе, жаман түзеледі» деп халық педагогикасы тәрбиенің заманға, қоғамға, оның материалдық, рухани байлығына тәуелді екендігін дөп басып жеткізген. Яғни, жас адамды есті, саналы, сергек етіп тәрбиелеу отбасы мен қоғамдық тәрбие орындарының бірден бір парызы. Өйткені « Ес түзелмей, ел түзелмейді». Олай болса, егеменді еліміздің болашағы тал бесіктен басталып, оқу тәрбие орындарында рухты ұрпақты тәрбиелеу ісімен шешілмек.
