Радость творчества

1. Бағдарламаның төлқұжаты.

Бағдарламаның атауы: «Шығармашылық қуанышы».

Әзірлемеге негіз: «2011-2020 жылдарға арналған Қазақстан

Республикасында білім беруді дамыту мемлекеттік

бағдарламасы», «Тілдерді қолдану мен дамытудың

2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік

бағдарламасы», Қазақстан Республикасы «Білім

туралы» Заңы, «Бала құқығы» Заңы, Мектепке

дейінгі тәрбие мен оқытудың жалпыға міндетті

білім беру стандарты-2012 жыл, балабақша Жарғысы. Мемлекеттік сұраныс: «Сәтбаев қалалық білім бөлімі» ММ. Бағдарламаны дайындау

мен іске асыруға шешім шығару

негіздемесінің уақыты: 02.06.2015ж. №5 педагогикалық кеңес

шешімімен «Балалар тілдер әлемінде»

бағдарламасының аяқталуы.

Негізгі әзірлеуші (шығармашылық топ):

Қ.А. Айтмағанбетова- әдіскер.

Бағдарламаның координаторлары:

Г.П. Есмурзаева- «Сәтбаев қалалық білім

бөлімі» ММ әдіскері.

А.Д. Бугубаева- Қарағанды облысында білім

беруді дамытудың оқу- әдістемелік

орталығының әдіскері.

Бағдарламаның мақсаты: Сәбилер, ортаңғы және ересектер топтар балаларының шығармашылық қабілеттерін барлық қызмет түрлері арқылы дамыту.

Күтілетін нәтижелер

1.Айнала қоршаған ортаға деген сұраныс пен танымдық белсенділікті қалыптастыру.

2. Көркем сурет қызметінде балалардың шығармашылығын арттыру.

3. Өнер әлемімен танысу.

4. Баланың шығармашылық ойлауын жетілдіру.

5.Қол бұлшық еттерін жетілдіру, сурет, мүсіндеу, жапсырудан техника дағдыларын қалыптастыру.

6.Музыка сабақтарында шығармашылық белсенділікті арттыру.

7.Балалардың шығармашылық қабілеттерін дамыту бағытындағы жұмыстарға педагогтардың авторлық және парциалдық бағдарламаларын енгізу.

Іске асыру мерзімі: 2015-2016, 2016-2017, 2017-2018 оқу жылдары.

2. Бағдарламаның мазмұны.

1. Бағдарламаның төлқұжаты.

2. Бағдарламаның мазмұны.

3. Бағдарламаға түсініктеме.

4. Бағдарламаның маңыздылығы.

5. Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері.

6. Күтілетін нәтижелер.

7. Бағдарламаны құрастыру принциптері.

8. Оқыту әдістері.

9. Бағдарламаны іске асыру бағыттары

10. Бағдарламаны іске асыру этаптары.

11. Балалармен жүргізілетін жұмыстардың түрлері.

12. Жұмыстардың ұйымдастырылуы мен құралдары.

13. Дәстүрлі емес көркем сурет техникасы.

14. Дәстүрлі емес жапсыру техникасы.

15. Дәстүрлі емес мүсіндеу техникасы.

16. Музыка шығармашылығы.

17. Педұжыммен жүргізілетін жұмыстар.

18. Балалармен жүргізілетін жұмыстар.

19. Балабақша түлегінің моделі.

20. Отбасымен жүргізілетін жұмыстар.

21. Отбасымен жұмыс.

22. Қоғаммен жұмыс.

23. Әдебиеттер тізімі.

3. Бағдарламаға түсініктеме.

Шығармашылық - бұл адамның өмір шындығында өзін-өзі тануға ұмтылуы, ізденуі. Өмірде дұрыс жол табу үшін адам дұрыс ой түйіп, өздігінен сапалы, дәлелді шешімдер қабылдай білуге үйренуі қажет. Адам бойындағы қабілеттерін дамытып, олардың өшуіне жол бермеу, оның рухани күшін нығайтып, өмірден өз орнын табуға көмектеседі. Бұл үлкен жауапкершілік артатын күрделі мақсат. Оны шешу үшін ең алдымен оқыту мазмұны жаңартылып, әдіс-тәсілдің озығы өмірге келуі, олар әрбір азаматтың жеке басының қасиеттерін, қабілеттерін дамытып, шығармашылығын, талантын ұштайтындай болып ұйымдастырылуы қажет. Сонда ғана балабақшадан өз өміріне өзгеріс енгізе алатын, өз бетінше өмір сүру жолдарын таңдай алатын азаматтар тәрбиеленіп шығады. Баланы балабақшадан бастап шығармашылық ойлауға, қалыптан тыс шешімдер қабылдай алуға, практикалық әрекеттерге дайын болуға әкелудің жолдарын көрсету керек.

Шығармашылық —бүкіл тірішіліктің көзі. Адам баласының сөйлей бастаған кезінен бастап, бүгінгі күнге дейін жеткен жетістіктері шығармашылықтың нәтижесі. Баланың шығармашылық қабілеттерін дамытудың жолдарын, құралдарын анықтау психология мен педагогика ғылымдарында өте ертеден зерттеліп келеді. Шығармашылық әлемдік мәдениеттің барлық дәуіріндегі ойшылдардың назарында болғандығын «шығармашылық теориясын» жасауға деген көптеген ізденістердің болғандығынан байқауға болады. Бұл әрекеттер өзінің логикалық шегіне жеткен деп айтуға болмайды.

Сондықтан, шығармашылық педагогикасының негізгі мақсаты — бүгінгі күн талаптарынан туындаған, озық қоғамға лайықты жаңа сана, рухани сапа қалыптастыру және дамытуда тың жолдар мен соны шешімдер іздестіру болып табылады.

Егеменді еліміздің қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық бетбұрыстарына қарай болашақ ұрпақты тәрбиелеуде басты шығармашыл тұлғаны дайындау мектепке дейінгі ұйымнан басталады.
      Олай болса, мектепке дейінгі кезең шығармашыл тұлғаны қалыптастыруға (сурет, жапсыру, мүсіндеу, музыка) өз ықпалын тигізеді. Ол көркемдік шығармашыл әрекеттің негізі және оның дамуы болып табылады. Бала кез келген әрекет барысында ғана емес, тек дамытушы әрекет барысында дамиды. Егер бала үлкендердің көрсеткенін қайталап қана отырса, мұндай әрекет репродуктивті қалыпта болғандықтан нәтижесі төмен болады. Керісінше, егер бала әр түрлі, ылғи өзгеріп отыратын жағдайларға белсенділікпен, шығармашылықпен, қызығушылықпен қатысса, ол үнемі дамиды. Балалардың шығармашылық қабілеттерін дамыту үшін қостілдік және көптілдік құзіреттің алатын орыны ерекше. Бұл балалардың басқа тілді үйреніп, педагогтардың өзге тілдің «әдемілігін» практикада қолдауына жол ашады. Осылай балаларға көптілдік тәрбие беру бағытындағы жұмыстар жалғасын табады. Балабақша педагогтары баланың жалпы дамуы міндеттерін шешу үшін бағдарламаның вариативтік бөліктегі үйірме жұмыстарын ұйымдастырады. Балабақшада «Түрлі-түсті әлем», «Ағылшынша сөйлейміз», «Шаңырақ», «Шуақ» үйірмелері жұмыс атқарады.

Үйірме сабақтары «үйрету мен оқыту» түрінде ұйымдастырылады. Балалар көркем сурет арқылы әдемілік пен сұлулыққа, шығармашылық талпынысқа, өздігімен ойлануға үйренеді.

Бұл бағдарлама 2-6 жас аралығындағы балаларға арналған. Мерзімі- 3 жыл.

4. Бағдарламаның маңыздылығы

Ғылыми-техникалық прогресс заманы адамнан тек дайын затты пайдалану ғана емес, шығармашылық ойды талап етеді. Сондықтан, қазіргі заманда өмірлік проблемаларды шығармашыл тұлға ғана шеше алады. Қоғамда, айналамыздағы ортада болып жатқан қарқынды өзгерістер шығармашылық қабілеті бар, қажетті жағдайда соны айрықша шешім қабылдайтын жеке тұлғаның алдына үлкен талаптар қояды.

Балалардың шығармашылық қабілеттерін дамыту және оны тәрбиелеу- бүгінгі таңдағы көкейкесті мәселелердің бірі. Әр жаңа ұрпақ өзіне дейінгі ұрпақтың қол жеткен жетістіктерін меңгеріп қана қоймай, өз іс-әрекетіне сол жетістіктерді жаңа жағдайға бейімдей, жетілдіре отырып, барлық салада таңғажайып табыстарға қол жеткізеді. Баланың шығармашылығын дамытатын педагог өзі шығармашылықпен жұмыс жасауы керек.

Оқу іс -әрекетінде педагог пен мен бала тығыз байланыста болуы керек. Ол үшін педагог бар күш-жігерін, педагогикалық шеберлігін бала бойындағы табиғи мүмкіндіктерді ашуға, үйлесімді дамытуға бағыттауы, шығармашылық жағдай жасауы қажет. Балалардың «Шығармашылық» білім саласы бойынша алған білімдерін соңғы 3 жылдағы бағдарламаның орындалысының қорытындысынан көруге болады.

Білім беру салалары	2012-2013 оқу жылы					2013-2014 оқу жылы					2014-2015 оқу жылы
	жыл дың басы	жыл дың ортасы	жыл дың соңы	жыл қоры тынды сы	жыл дың басы		жыл дың орта сы	жыл дың соңы	жыл қорыт ынды сы	жыл дың басы		жыл дың орта сы	жыл дың соңы	жыл қор ыт ынды сы
«Шығарма шылық»	51.1%	68,4%	79,2%	66,2%	48,1%		65,3%	79,4%	64,2%	50,1%		68,2%	80,2%	66,2%

Таблицада көрсетілген цифрлар арқылы балалардың «Шығармашылық» білім саласы бойынша бағдарламаның сұраныстарының орындалысының өте жоғары еместігін байқауға болады. Сондықтан, бала шығармашылығын дамыту сәбилер тобынан басталуы қажет деп таптық.

Әрбір педагогтың алдындағы сәулелі мұраты- балаға білім, тәрбие беріп қана қоймай, оны шығармашылық қорытындыға жетелеу. Күллі ғажайыптың ішіндегі ең тамашасы – жақсы тәрбиеленген адам. Сәбиді жоғары деңгейдегі білім мен адамгершілікке баулитын тәрбиешінің бойында барлық қасиеттердің табылуы тиіс. Өйткені, тәрбиеші бала болмысын, жүзін көріп түзелер айна сияқты. Баланың шығармашылық қабілетінің ашылуы үшін тәрбиеші жаңашыл, білімді, іскер, қабілетті, жауапкершілік сезімді, жаңа технологияны толық меңгерген, өз ісінің шебері болуы керек. Ғылыми-техникалық прогрестің қарқынды дамуы білім кеңістігінде шығармашылық ойдың қажеттігін талап етеді. Мектеп жасына дейінгі балалардың бойына адамгершілік нәрін сеуіп, шығармашылық қабілетін аша білу, сәби кезеңнен жан-жақты дамыған тұлғаны қалыптастыру- әр педагогтың алдында тұрған маңызды мәселе. Ал, баланың өз тарапынан белсенділік, дербестілік көрсетуі, өзіне деген сенімділігі арқылы шығармашылық әрекетті қалыптастыра алады. «Шығармашылық қуанышы» бағдарламасының маңыздылығы- мектеп жасына дейінгі балалардың шығармашылық қабілеттерін барлық қызмет түрінде дамыту. Балабақша – бұл бала тұлғасы мен санасының дамуы қуатты жүретін, ерекше құнды, қайталанбас кезеңі. Сондықтан да ондағы білім беру ісі – үздіксіз білім берудің алғашқы басқышы, қиын да қадірлі жұмыс. Балабақша балаға белгілі бір білім беріп қана қоймай, оны жалпы дамыту, яғни сөйлеу, оқыту, қоршаған ортада дұрыс көзқараста болу, жағдайларды объективті түрде бағалап, талдау жасауға үйрету, ойын дұрыс айтуға, салыстыра білуге, дәлелдеуге, сөйлеу мәдениетіне үйретеді.

5. Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері

Міндеттері:

1. Қоршаған ортаны тану мен танымдық белсенділікті, қызығушылықты жетілдіру.

2. Елестету мен қиялды дамыту.

3. Балалардың шығармашылық қабілеттері: майысқақтық, дәлдік, шапшаңдық, жекешелікті дамыту.

4. Музыка сабақтарында шығармашылық қиялды, шығармашылық белсенділікті арттыру.

5. Балалардың бойына шығармашылықтың негізі: музыкалы-қимылды қозғалыстарды, ритмопластиканы, ән шығару, музыка аспаптарында ойнауды қалыптастыру.

6. Көркем сурет шығармаларын қабылдау мәдениетіне, қолөнер мәдениетіне, балаларды әлемдік және ұлттық мәдениет құндылықтарымен сусындауға тәрбиелеу.

6. Күтілетін нәтижелер

1.Айнала қоршаған ортаға деген сұраныс пен танымдық белсенділікті қалыптастыру.

2. Көркем сурет қызметінде балалардың шығармашылығын арттыру.

3. Өнер әлемімен танысу.

4. Баланың шығармашылық ойлауын жетілдіру.

5.Қол бұлшық еттерін жетілдіру, сурет, мүсіндеу, жапсырудан техника дағдыларын қалыптастыру.

6. Музыка сабақтарында шығармашылық белсенділікті арттыру.

7.Балалардың шығармашылық қабілеттерін дамыту бағытындағы жұмыстарға педагогтардың авторлық және парциалдық бағдарламаларын енгізу.

7. Бағдарламаны құрастыру принципі

1. Педагогикалық процестің үздіксіздігі мен байланысы:

Шығармашылық тұлғаны дайындау- ұзақ процесс сондықтан, оны ертерек бастаған дұрыс. Біздің мектепке дейінгі ұйымда оқу процесі 2 жастан басталады. Балалар осы кезеңде жаңалыққа құштар болады. Әр жаңалық жаңалыққа ұласса балалардың қызығушылығы басылмайды, тақырыпты қиындату, тереңдету арқылы балалардың ойлау қабілеттерін дамытуға жол ашылып, шығармашылыққа талпындырады.

2. Интеграция принципі:

Балалардың шығармашылық, танымдық қабілеттері білім беру салалары арқылы дамиды.

3. Жеке бағдарлық принципі:

Балабақшаның әрбір тәрбиеленушісі өзін қалыпты жағдайда ұстауы, балалар бақшасында педагогикалық оптимизм жағдайында жұмыс атқаруы, балалар қызметінің жетістіктерге бағытталуы.

8. Оқыту әдістері.

Ақпаратты -рецептивті әдіс. Тәрбиешінің үлгіні көрсетуі мен балалармен бірге көру тәсілдері арқылы жүргізіледі.

Репродуктивті әдіс. Балалардың білім дағдыларын бекіту. Жаттығулар әдістері. Қол қозғалысын жетілдіретін қайталау тәсілдері.

Эвристикалық әдіс. Баланың өз бетімен жұмыс атрқаруы, яғни педагог жұмыстың бір кезеңінде баланың өздігімен жұмыс атқаруын ұсынады.

Зерттеу әдісі. Баланың өздігімен жұмыс атқаруын ғана емес оның фантазиясы мен шығармашылығын жетілдіру.

Осы тәсілдермен қатар, дәстүрден тыс ой, қиял және сезімдерді жетілдіру әдістері, жаңа тақырыптың мазмұнын түсіну мен өздігімен жұмыс атқару тәсілдерін пайдалануға болады.

9. Бағдарламаны іске асыру бағыттары.

Нормативті-құқықтық бағыт.

Бағыттың міндеттері: балабақшада эксперимент қызметінің басталуы жайлы бұйрық шығару.

Ұйымдастырушылық бағыт.

Бағыттың міндеттері: экспериментті- тәжірибе қызметін жүргізетін жұмыс тобын құру; педагог қызметкерлерді экспериментті- тәжірибе жұмыстарының мақсаттары мен міндеттерімен таныстыру.

Ғылыми-әдістемелік бағыт.

Бағыттың міндеттері: экспериментті- тәжірибе қызметінің жұмыстарының жоспары мен аналитикалық негіздемені дайындау; экспериментті- тәжірибе қызметін әдістемелік жағынан жетілдіру, (семинарлар, дөңгелек үстел отырыстары, тренингтер); экспериментті- тәжірибе қызметі тақырыбында әдістемелік әдебиеттерді оқып-үйрену; диагностикалық құралдары жинақтау; экспериментті- тәжірибе қызметін түзету мен мониторинг енгізу.

Практикалық бағыт.

Бағыттың міндеттері: диагностикалық құралдары дайындау, бақылау- өлшеу материалдары арқылы диагностика қорытындыларын шығару, экспериментті енгізу.

Диагностикалық бағыт.

Бағыттың міндеттері: балалардың білім шамасының диагностикасы мотивация шамасының диагностикасы және педагогтардың мамандық құзіретінің өсуі.

Ақпаратты- мотивациялық бағыт.

Бағыттың міндеттері: тәжірибеге қатысушылардың өз тәжірибелерімен бөлісуі; (ашық сабақтар, дөңгелек үстел отырысы т.б.); педагогикалық қызметкерлерді экспериментальды- тәжірибе қызметінің жүргізілуі мен қорытындысымен таныстыру; педагогикалық жұртшылықты экспериментальды- тәжірибе қызметінің жүргізілуі мен қорытындысымен таныстыру (ашық сабақтар, шеберлік класы, баяндама, конференцияларға, басылымдарға қатысу).

10. Бағдарламаның орындалу кезеңдері.

Этаптар мен орындалу мерзімі	Жұмыс мазмұны	Зерттеу әдістері
І. Дайындық кезеңі. Мақсаты: кездесетін проблемаларды тауып, оның маңыздылығын негіздеу. Мерзімі: мамыр-шілде 2015 жыл.	Бағдарламаны енгізу мақсатында тиімді педтехнологияларды пайдаланып, ақпараттық қорды жинақтау, балалар бақшасындағы әртүрлі оқу-тәрбие бағдарламаларын салыстыру.	Әдебиеттерді оқып-үйрену
ІІ. Болжау кезеңі. Мақсаты: бағдарламаның құрылымының мақсаттары, міндеттерін анықтау, қажетті құжаттарды дайындау. Мерзімі: шілде- тамыз 2015 жыл.	Бағдарламаның құрылымының мақсаттары, міндеттері.	Балалардың шығармашылық қабілеттерін дамыту бағытындағы әдебиеттерді оқып-үйрену, нормативті құжаттарды қорытындылау.
ІІІ. Ұйымдастырушылық кезеңі. Мақсаты: эксперименттің материалдық базасын дайындау. Мерзімі: 2015-2016 оқу жылы.	Кадрларды арнайы дайындау, меңгеру міндеттерін бөлу (семинарлар, педкеңестер, әдістемелік кеңес, әдістемелік бірлестіктер т.б.)	Ортаңғы қорытындыны шығару үшін проблема бойынша әдістер мен технологияларды оқып-үйрену.
ІV. Практикалық кезең. Мақсаты: алға қойған міндеттерді іске асыру. Мерзімі: 2015-2016, 2016-2017, 2017-2018 оқу жылдары.	Бағдарлама мазмұнынын іске асыру үшін жаңа технологияларды, пайдалануды жетілдіру. Ортаңғы қорытынды процесінде ұйымдастырылған жұмыстарды бақылау.	Бақылау.
ІV. Қорытындылау кезеңі Мақсаты: Алға қойған міндеттерді орындау. Мерзімі: мамыр, 2018 жыл.	Бағдарламаның мазмұнын орындау мен жетілдіру.	Бақылау.
V. Орындау этапы Мақсаты: Эксперимент қызметінің орындалысының қорытындысы Мерзімі: мамыр 2018 жыл.	Сапалы қорытынды шығару. эксперимент қорытындысы алға қойған мақсаттарды орындау, алынған қорытындыларды гипотезаларды түзету, жаңа технологияларды қорытындыға негіздеу. Бағдарламаның орындалысын жүйелілеу және қорытындыны негіздеу. Мониторинг.	Қорытынды, сараптама.

11. Балалармен жүргізілетін жұмыстардың түрлері.

1. Жалпы сабақтар. Бұл сабақтар барлық балалармен өткізіледі. Жалпы сабақтардың оқыту мазмұны шығармашылық қызмет түрінде ұйымдастырылады. Әдістердің жетістіктері: ұйымдастыру құрылымы, оңай меңгеру, балалардың өзара байланысы, білімнің тиімділігі, кедесетін қиыншылық- оқытудың жекешелігі.

1. Жеке сабақтар. Бұл сабақтар жеке балалармен өткізіледі. Білімді жекелендіреді (мазмұн, әдістер, құралдар), баладан көптеген мимен ойлайтын жұмыстарды қажет етеді, басқа балалармен бірлесе жұмыс атқаруының қиыншылығы.

1. Топтық сабақтар. Топтар жеке топтарға бөлінеді. Жинақтауға жеке бас ерекшеліктері, ортақ қызығушылық негіздеме болады. Біріншіден. педагогқа білім процесінде балалармен байланыс өте маңызды болып табылады.

2. Интеграциялық сабақтар. Интеграциялық сабақтар музыка жетекшілері, тәрбиешілер және мамандардан алдын-ала жұмыстарды талап етеді.

Сабақтарда өткізілетін музыка репертуары жалпы сабақтарда алдын-ала жұмыстарда жүргізіледі. Интеграциялық сабақтарды өткізу әдістемесін дайындағанда музыкадан өткізілетін интеграциялық-тақырыптық негіздеме бойынша көркемдік образдар бір-бірімен байланыста болады.

Сазгерлер, суретшілер, ақындар әртүрлі көркемдік құралдарды пайдалана отырып, бір құбылысты өнердің барлық түрлерінде әртүрлі бейнелейтінін балаларға түсіндіруге мүмкіндік беріледі.

Бұл сабақтар балаға білім беруге, оны қорытындылауға жол ашады.

Интеграциялық сабақтар барлық қызмет түрлерін, білім салаларын байланыстырып, бір-біріне әсер етуді, бір-бірін толықтыруды көркемдік қабылдауды, образды ойлануды талап етеді.

1. Кешенді сабақтар. Кешенді сабақтарда заттар мен құбылыстардың бірлесуі балалармен жүргізілетін оқу- тәрбие процесінде материалдардың бір тақырыпқа тоғыстырылуы керек. Кешендік- барлық білім салаларының бір уақытта емес, біртіндеп, логикалық құрастырылуымен байланыстың орнығуы. Олар ортақ тақырыппен, тәрбие міндеттерімен байланысады. Әр білім саласында міндеттер әр түрлі қойылады. Кешенді сабақтар балалардың сөздің мағынасын түсінуіне, дыбыстар мен бояулар әлемін түсінуге, ауызекі тілді байытуға, жетілдіруге жол ашып, эстетикалық талғаммен, психикалық процестердің байланысын, балалардың шығармашылық қабілеттерінің дамуына жағдай жасайды.

2. Үйірме жұмыстары- балаларды сабаққа ортақ қызығушылық негізінде еркін біріктіретін, педагогтың басшылығымен тәрбие мен оқыту Бағдарламасы міндеттеріне қосымша материалдар ретнде ұйымдастырылатын жұмыстар. Үйірме ата-аналар сұраныстары мен қызығушылықтары негізінде ұйымдастырылады.

Үйірме жұмыстары мемлекеттік стандарт талаптарынан жоғары мазмұнда болады. Балалар бақшасындағы үйірме жұмыстары бірнеше функцияларды атқарады:

- білімділік – әр тәрбиеленуші өзін қанағаттандыру (жетілдіру) үшін танымдық сұраныстар, өзін қызықтыратын білім қызметі бойынша қосымша білім алады;

- қоғамдық- бейімділік – тәрбиеленушіге үйірме жұмыстарынан қоғамдық маңызды тәжірибе қызметін алуға, «жетістіктер жағдайын» бастан өткізіп өз-өзін бекітуге үйретеді;

- түзету- жетілдіру –білім- тәрбие беру процесі үйірме арқылы іске асырылады. Әр баланың ойлау қабілеті, шығармашылық, дене қабілеттері дамуы, дамуындағы жетіспеушіліктері бар болса түзету жүргізіледі.

-тәрбиелік – үйірменің мазмұны мен әдістеме жұмыстары тұлғаның қасиеттерінің мүмкіндіктерін ескере отырып, сөйлеу дағдыларын, қоғамдық жауапкершілікті, ұжыммен жұмыс атқаруды, патриотизмді қалыптастырады.

1. Жеке қызмет. Балалардың жеке қызметі- баллармен жүргізілетін қызмет түрлері- балабақшадағы оқу-тәрбие процесінің негізгі моделі болып табылады.

1. тәрбиеленушілердің бос уақытын заттық-қоршаған ортада жағдай туғызу арқылы әр балаға қызығушылығына қарай балалармен бірлесе немесе жеке болуына мүкіндік беру.

2. тәрбиешінің ұйымдастыруымен тәрбиеленушілердің басқа адамдардың қызығушылығымен байланыс қызметін міндеттерін шешуге мүмкіндік беру. (адамдардың эмоционалдық қалыпты көңіл күйі, тұрмыстағы көмек...т.б.)

12. Жұмыстардың ұйымдастырылуы мен құралдары.

Формы Ф

Балалардың шығармашылық қабілеттерін дамытатын жұмыстардың түрлері

Ф

Құралдары

музыкалық аспаптарда ойнау

би шығар машылығы

театраландырылған қойылымдар

шығармашылықмузыкалық ойындар

ән айту

сурет

жапсыру

мүсіндеу

Музыка сабақтары

Көркем сурет сабақтары

Көкем суреттен дәстүрден тыс технологиялар, өнер шығармаларымен таныстыру, көркем әдебиет оқу, қол еңбегі, музыка шығармаларын тыңдау, ритмикалық- қозғалысты үйрену, музыкалық аспаптарда ойнау, ойын технологиясы, үйірме жұмыстары.

13. Дәстүрден тыс көркем сурет техникасы.

«Бастыру әдісі»: Әртүрлі заттармен бастыру  арқылы сурет салу балабақша дәстүріне айналып келеді.  Аталмыш техника  арқылы жұмыс істеу балаларда  жағымды эмоция тудырады, таныс тұрмыстық заттарды көркем сурет салуға қолдану мүмкіншілігін ашады. Бастыру үшін әртүрлі заттарды қолдануға болады. Мысалы: жапырақ, түрлі өсімдіктер, поролон, көкөністер, жүн, алақан, қарындаштың теріс бөлігі, жіп; Дәстүрден тыс әдіспен сурет салуды үйренген бала, өз бетінше бастыру құралдарын  іздеп тауып көрсетеді. Бұл баланың өмірге шығармашылықпен қарауының, кез келген затты әр түрлі мақсатта қолдана білу іскерлігін дамытудың алғы шарты болып табылады.

«Көкөністер бастырмасы»: Балалар бастырма көмегімен салынған бейнеге ерекше қызығушылық танытады. Әсіресе көкөніс қалдығынан балалардың көз алдында даярланған штамптар даяр сатып алғандарға қарағанда қызығушылықты үдете түседі. Картоп, сәбіз, асқабақ қабығынан, және қызылшадан  түрлі пішіндер жасауға болады. Мысалы: шаршы, дөңгелек, үшбұрыш, төртбұрыш даярлау;картоп немесе өзге көкөніс қиығында контур жасап, артығын кесу; штампты гуашқа батыру немесе оған қылқалам көмегімен субояу жағу;қағаз немесе мата бетіне ойлаған сурет шығатындай етіп бастыру;  Штамптар көмегімен мата, кілем үлгілерінің  оюын жасауға немесе ұлттық ою-өрнектерден   сәндік композициялар құрастыруға болады. Жұмысқа ұлттық нақыш беру үшін жеке суреттермен ұжымдық жұмыстарды әшекейлеуде  ұлттық ою-өрнектерді жүйелі қолдану өте маңызды. Балалар ою-өрнекті бейнелеу арқылы кеңістікті бағдарлауға үйренедіжәне олардың аттарын атап есіне сақтайды.

«Саусақпен сурет салу әдісі»: Саусақпен сурет салу-алақанмен, саусақпен, табанмен бейнелеудің тағы бір тамаша әдісі. Бұл әдіс гуашь, майлы бояудың қасиетін (қанықтық, жұмсақтық) сезінуге көмектеседі.  Балаларға алақан немесе саусаққа  әр түсті бояу жағу арқылы заттың суретін салу ұсынылады, сондай-ақ таяқша, мақта, мата, поролонды қолдануға болады. Қолдану ережесі:- бояуды жайпақ табаққа, суды кішкентай құмыраларға құю, ал алақанмен сурет салғанда бояуды табаққа құйған жөн;

- әр саусақты бір түсті бояуға батыру,қағазға түсіріп болған соң құмырадағы суға жуып, қағаз сүлгімен  немесе ылғал шүберекпен сүрту керек.

Ағаштың суретін салғанда саусақпен діңі мен бұтақтарын бейнелейді, содан кейін алақанға сары, жасыл және қызыл сары бояуды жағып, жапырақтардың суретін салады. Үлкен ақ қағазда  (ұжымдық жұмысқа ыңғайлы) күннің суретін үлкен етіп салып, ал шуақтарды шеңбер бойымен  балалар өз алақандарын бастыру арқылы  түсірсе өте әдемі сурет шығады.

«Далаппен сурет салу»: Дәстүрден тыс әдістер жинағына ескі далаппен, лакпен, көз бояйтын теньмен сурет салуды  жатқызуға болады.Бірақ педагог өте мұқият, сақ болып, бұл заттарды  бала қолы жетпейтін орынға қою керек. Бала анасының косметика қолданғанын  бақылағанды ұнатады. Әдетте косметика қолдануға тыйым салынатындқтан, баланың өз анасының  далабымен ойнауға деген құмары арта түседі. Сондықтан косметикалық құралдармен  сурет салуды  ұйымдастыру  бала тілегінің  орындалуына  мүмкіндік тудырады  және ол пайдалы іс болып саналады.

«Нүктелер арқылы сурет салу»: Нүктелер арқылы сурет салу (нүктелі сурет)  дәстүрден тыс әдіске жатады. Сурет көптеген жекеленген нүктелер арқылы бейнеленсе, онда бұл сурет салу техникасы пуантилизм деп аталады. Нүктелер саусақ немесе қылқалам  ұшымен тықылдату  әдісі арқылы  түсіріледі, нүктелердің көлемдері  ір түрлі болуы мүмкін. Нүктелер арқылы  салынған сурет мозаика сияқты болады. Педагог контур нүктелерді қойып суреттің сызбасын даярлайды. Балаға нүктелерді сызықтармен қосу ұсынылады. Пайда болған бейнені аяқтауға, бояуға, сюжет ойластыруға және ат қоюға болады. Жұмысты аяқтаған соң балалар ашық түстерді немесе суық және жылы түстерді көп қолданған суреттерді топтастырады.

«Құммен сурет салу әдісі»: Балаларға құммен сурет салу өте қызықты болмақ, өйткені олар құммен ойнағанды қатты ұнататыны сөзсіз.

Қолдану ережесі: - ақ қағаз бетіне суреттің пішіні сызылып алынады;

- Пва желімін сызылған сызық бойымен қылқаламмен жағып шығамыз;

- Жағылған желімнің үстіне ыдыстағы құмды себелеп шығамыз.

«Дымқыл қағазға сурет салу» әдісі: Алдын-ала жұмыс:

Серуен кезінде аспанды бақылау (ашық, тәуліктің әр мезгілінде әртүрлі), мүмкіндігінше кешкі аспанның келбетін бақылау, түрлі суреттердегі аспан көріністерін тамашалау.

«Көрікті көктем» альбомын жасау үшін өлшемдері бірдей ақ парақтар, акварель бояулар, мақта тампондары, су құйылған құты, түрлі-түсті бояу қарындаштар, балауыз борлар, фломастерлер, шүберек және қағаз салфеткалар, құрғақ желім. Балалар әуелі ағаштың суретін салады, сосын қағазды суға батырып дымқыл қағаз бетінде бояуды жаю тәсілі арқылы көктемгі аспанның суретін бейнелейді.

Тапсырманы тез аяқтағандарға умаждалған қағаздарды пайдалану арқылы әлі де ерімеген қардың жобасын жасайды. Балалар сурет салғанды өте ұнатады. Бірақ  қарындашпен, фломастермен, бормен, қылқаламмен ғана емес өзінің сүйікті ісіне олар  өзгеде заттарды пайдаланады. Мысалы: алақан, саусақ, табандарымен, әр түрлі таяқшалар, жіптер, мәуесек, далаппен сурет салуды  қызық көреді.

Қарапайым нәрсенің жаңаша қызметін ойлап шығарып, оларды бейнелеу өнеріне жаратып, таңқаларық сурет салуға қолдану бұл тамаша! Бейнелеу өнерінің  дәстүрден тыс түрлерінің ішінде көкөніс бастырмасы,  жіп графикасы, бір басылымда сурет (монотипия), гратаж сияқты сиқырлы әдіспен сурет салу балаларға ұнайды. Мұндай сабақтарда балалар әрекет етеді, жаңа нәрсені туындатады, өз әрекетінің нәтижесін көреді. Дәстүрден тыс  жіппен, тамшуырмен, мауесекпен, гратаж, балауызбен, сүтпен және сулау тәсілдерін қолдануға болады.

Сулау тәсілімен сурет салар алдында, қағазды таза сумен жалпақ қылқаламның көмегімен жуып алып, қағаз кеппей тұрып түстерді кезек –кезек қағаз бетіне тамызу немесе сүйкеу керек, бояу қағаз бетіне сумен бірге жайылады.

14. Дәстүрден тыс жапсыру техникасы.

Коллаж (франц. collage – жапсыру, желімдеу) – 1) бейнелеу өнеріндегі техникалық әдіс, суретшілерінің шығармашылық ізденісі кезінде пайда болған бейнелеу өнерінің бір тәсілі. Бұл өнер ағымдары суретшілері қиялына байланысты кез келген өзіне ұнаған заттарды кескіндемесіне пайдаланған. Мысалы, суретшілер түрлі матаның, қағаз, газеттің қиындыларын, әйнек, түйме, ағаш, фольга қалдықтарын, т.б. пайдаланып (жапсырып, желімдеп), шығармашылық жетістіктерге жеткен. Кейіннен коллаж көркемдеу-безендіру саласында қолданылатын болды. Сонымен қатар, коллаж балалар шығармашылығында кең қолдау тапқан өнерге айналды. Олардың ой-өрісінің шыңдалуына үлкен әсер етеді.

Оригами.

Оригами (жапонша – “бүктелген қағаз”) – ежелден келе жатқан қағаздан әр түрлі пішіндер жасау өнері. Оригамидің ең қарапайым түрі шаршы пішінді қағаздан жасалады. Ерекшелігі ешбір жілімсіз әдемі бұйымдар жасауға болады.

«Аппликация» атауы латынның «жабыстыру», «қиыстыру» деген сөзінен шыққан. Аппликацияны қолданылатын материалына қарай үшке бөліп қарастыруға болады. Біріншісі – түрлі қағаздармен орындалатын аппликация. Екіншісі – әр түрлі мата, киіз, тері, шүберек, т. б. қолданумен орындалатын аппликация. Үшіншісі – табиғи материал (сабан, ши, қамыс т. б.) қолдану арқылы орындалатын аппликация.
Аппликация Қазақстанда да жақсы дамыған. Қазақ халқының ақ, қара киіз арқылы оюлап жасаған сырмағының өзі – аппликацияның бір түрі. Әсіресе ұлттық киімдерді ою - өрнекпен әшекейлеуде аппликация озық үлгіде дәріптеледі.
Сәндік аппликация түрлері қорап қағаздарды, открыткаларды безендіруде қолданылады. Сәндік аппликациямен қабырға газеттерді, альбом, папкаларды да безендіреді. Сәндік аппликация үлгісімен әр түрлі түсті қағаздардан гүлдердің алуан түрін жасауға болады. Сәндік өрнектік аппликацияны төртбұрыш, үшбұрыш, шеңбер ішінде ою - өрнектерден үйлестіріп орындауға болады.

Квиллинг – жұқа қағаз таспаларын шиыршықтап орай отырып, түрлі бейнелер мен заттар жасау. Оны жасауға арналған арнайы квиллинг қағазы да болады. Квиллинг сөзі ағылшынның «құс қауырсыны» деген сөзінен шыққан. Себебі, ертеде қағазды шиыршықтап орау мақсатында құстың қауырсыны пайдаланылыпты.

Мозаика (французша, италянша. – музаларға арналған) – жылтыр тас, қыш тақта, шыны сынықтарынан құрастырылған ою-өрнек, сурет-бейне (инкрустация), байырғы өнер саласы. 

Симметриялық жапсыру. Симметриялы квадрат, тіктөртбұрыш, фигураларды бүктеп, бірдей қағаздан бүктеу арқылы қиып. жапсырмалау. 

Матамен жапсырмалау. 
Мата қиықтарынан жасалған суреттер. Біз қағазға не матаға қағаз немесе мата қиықтарынан, содан кейін оларды матаға тепшіп тігеміз.
Матамен жапсырмалау берік әрі әдемі болу үшін, оны киім кескінін жапсырмалау (аппликация) 
Қамырды пайдаланып ойыншық жасау. Қамыр қалай дайындалады. Бірдей мөлшерде ұн мен тұз алып, созылмалы қамыр болатындай аздап су құямыз. Дайын ойыншықтарды ауада (ол үшін 2-3 күн керек) немесе аса ыстық емес (50 – 80°С) қыздырғышта 2-3 сағат кептіруге болады.

Ыдысқа ұн мен тұз салып араластырып, қамырды илеу. Бала ойыншықтарды жасына қарай әртүрлі бояйды – әлем-жәлем етіп бояуы, қамырға дән батыруы, «жаңбыр» себуі мүмкін. Қамырдан жалпақ және көлемді ойыншықтар жасауға болады, жұқалары тез кебеді.

Жіп өткізетін саңылау қалдыру үшін ойыншыққа шырпы кіргізіп те сол күйінде кептеді. Кепкен кезде саңылау кішірейіп кетпес үшін оны үлкендеу етіп тесу керек.

Ойыншықтар жасау үшін мыналар керек:

– тұздалған қамыр;

– бояулар, дұрысы акрилді, өйткені, олар ашық болғандықтан жарқырап тұрады;

– ПВА желімі;

– шетеннің кепкен жемістері;

– ұсақталған шырша «жаңбыры»;

– дәндер – күріш, қарақұмық, бұршақ және басқа;

– шырпылар.

Әрине, түрлі-түсті моншақтар, стеклярус, фольга, түрлі-түсті ленталар да қосуға болады, ол фантазияға байланысты.

15. Дәстүрден тыс мүсіндеу техникасы.

«Ашытқы пластикасы» - ашытқымен мүсіндеу.

«Пластилино- графика» - ермексазбен (пластилин) бояу.

«Пластилино-мозайка» - суретті ермексаздан дайындалған ұсақ шариктермен толтыру.

16. Музыка шығармашылығы.

Баланың бойына ұлттық музыкаға сүйіспеншілігі мен тұрақты қызығушылықтарын, ән айту мен билеудің шығармашылық элементтерін, адамгершілік-эстетикалық сезімдерін тәрбиелеу, музыкалық шығарманың түрі мен мәнерлілігі туралы түсініктерін қалыптастыру.

1. Вокалды және аспапты музыкаға қызығушылығын арттыру, музыканың сипатын, музыкалық мәнерлілік құралдарын, олар туралы пікір айту дағдыларын дамыту.

2. Қазақстан композиторларының өмірі мен шығармашылығы туралы білімдерін қалыптастыру.

3. Ұлттық музыкалық аспаптардың дыбысталуын ажырату.

4. Балаларды әнді еркін, жеңіл дауыспен, бірқалыпты мәнерлі айтуға үйрету.

5. Музыкалық шығарманың сипатына қимылдың үйлесімділігін музыкалық мәнерліліктің едәуір ашық құралдары арқылы үйрету және кеңістік пен уақытты бағдарлай білу іскерлігін дамыту.

Музыка тыңдау.

Шығармалардың эмоционалдық мазмұнын, олардың сипатын, көңіл күйін, әсерлі реңктерін ажырату. Музыкалық шығармаға өзінің қатынасын білдіру, оның мазмұны мен сипаты туралы пікірін айту. Музыка сипатын бейненің мазмұнымен, ондағы көрсетілген көңіл күйді байланыстыра білу дағдыларын қалыптастыру.

Балаларға өмірдің кейбір құбылыстарын бейнелейтін тәсіл ретінде музыкалық өнердің шығармаларымен таныстыру. Мектепке дейінгі жастағы балаларды музыканың дыбысталуын тыңдауға, кейбір музыкалық пішіндер мен мәнерліліктің құралдарын ажыратуға үйрету. Жаңа шығармаларды өздеріне таныс шығармаларымен салыстыру іскерліктерін дамыту, өзінің өмірлік тәжірибелерін қолдану.

Қазақтың ұлттық аспабының өзіндік тембрлік дыбысталуымен таныстырып, жалпы сезімдік мәнерін ғана емес, сонымен қатар, мәнерлі дауыс ырғағын ажырату.

Ұлттық, домбырада және қобызда орындалатын «Күй» жанрымен таныстыру, күйші-композитор: Құрманғазы, қобызшы Қорқыт, күйшілер Тәттімбет, Дина Нұрпейісова, Дәулеткерей Шығаев, Ықылас Дүкенов шығармашылығымен таныстыру.

Домбыраның дыбысталуы бейнеленген пьесаларды әсерлі реңкі мен музыкалық мәнерлілік құралдарын белгілей отырып тыңдау.

Лирикалық, вальс ырғағындағы байсалды әуендерді қабылдап, пьесаның билеуге икемді сипатын сезініп, қарқындық өзгерісін белгілеу. Музыкалық дыбысталуының сипаттамасына сүйене отырып, бейненің мазмұны мен музыкалық мәнерліліктің элементтерімен байланыстыру, шығарманы сипаттай білу.

Қазақтың халық әндері мен би музыкаларының үздік үлгілерін тыңдауға тәрбиелеу.

Ән айту

Дауысы мен есту қабілеттерін дамытуға арналған жаттығуларда қиын емес әуендерді 2-3 жақын үндестікте дауысын дәл келтіріп орындауға үйрету, септима мен терция дыбыстарын ажырату, қолымен бағытын көрсете отырып, әуеннің жоғарғы-төменгі қозғалысын ажырату. Фортепианоның сүйемелдеуімен немесе сүйемелдеуінсіз, жалғыз немесе топпен айту, оны металлофонда ойнау.

Әннің сипатын қабылдау, дауысын дұрыс келтіріп орындау, ырғақтық бейнесі мен динамикасын дәл беру, әннің кіріспесін, басын, қайырмасын ажырату. Мерекелік әннің шаттық көңілін көңілді жеткізіп, жеңіл, ширақ дауыспен фразалардың соңын жұмсартып айту. Мерекелік әннің шаттық көңілін көңілді жеткізіп, жеңіл, ширақ дауыспен фразалардың соңын жұмсартып айту, музыкаға сәйкес түрлі қимылдарды орындау. Сезіммен, ырғаққа сәйкес, ырғақтық бейнесін сақтай отырып, сөздерді анық және фразалар арасында дұрыс дем алып, музыкалық кіріспеден соң бірден бастап айтуға үйрену.

Қазақ халқының музыкасын әндерде қабылдау.

Музыкалық-ырғақты қозғалыстар.

Жаттығулар

Музыка сипатының өзгеруіне сәйкес қозғалыстарды өзгерту, марш сипатын анық ырғақтық жүріспен, музыканың ширақ сипатын жеңіл, ырғақты жүгіріспен беру, қозғалысты музыкамен сәйкестендіріп жартылай отыруларды («серіппені») анық, ырғақты орындау, қимылдарды музыкамен келістіріп, бөлшек адымды би қимылын меңгерту. Шапалақтаумен ырғақтық қимылдарды орындау, түрлі бағыттарда секіріп қозғалу іскерліктерін бекіту, тізені көтеріп жүгіруді орындау. Қазақтың би қимылдарының элементтерін орындау. Қазақтың «Бетеге» биінің элементтерімен таныстыру, қол, аяқ және бас қимылдарымен жұмысты жалғастыру, ауыспалы адымды жетілдіру, қазақ және орыс ұлттық билерінің элементтерін орындау, музыка сипатын би қимылдарында беру.

Ойындар мен қол ұстасып шеңбер бойында айтылатын әндер

Әуеннің осы немесе басқа вариациясының сипатына сәйкес негізгі қозғалыстардың (жүру, жүгіру) түрлерін өзгерте отырып қозғалу, музыка сипатына сәйкес ойын әрекеттерін орындау, қол ұстасып шеңберде айтылатын әндермен шеңберді айналып жүру, музыкалық тіркестерге сәйкес қозғалыстарды өзгерту, жылдамдық пен ептілікті білдіру, пьесаның аяқталуын белгілеу, ұлттық ойындардың көңілді сипатын бере білу, дауыстардың биіктіктерін ажыратып, үлкен шеңберден кіші шеңберге қайта тұру, шашыраңқы қалыптан шеңберге жылдам ауысып кеңістікте еркін қозғалу, қол ұстасып шеңберде айтылатын әндер мен таныс би қимылдарын орындау (жеңіл секірулер, дененің бұрылысы, серіппелі отырулар).

Түрлі сипаттағы музыкамен байланысты музыкалық-ойын бейнелерін: байсалды, асықпай және көңілді, шаттанған, би күйін мәнерлі жеткізу. Музыкаға сәйкес жалаушалармен немесе ленталармен қозғалу, саптағы орнын өзгерте отырып кеңістікте еркін бағдарлау: үш шеңбер, үлкен шеңбер.

Билер.

Қазақ биінің қимылдарын үйрену арқылы көркем мұраның кейбір элементтерімен таныстыру. Музыкалық фразаларға қозғалыс бағытын жеңіл және әдемі ауыстыра отырып қозғалу, қазақ биінің қозғалыстарын үйренуді жалғастыру, мәнерлі орындау дағдыларын жетілдіру. Би бейнелерін қолдана отырып әндерді сахналау, би қимылдарын бере білу.

Би шығармашылығы.

Таныс би қимылдарын қолдана отырып, ойдан би шығару іскерліктерін мадақтау. Музыка сипатына сәйкес таныс би қимылдарын қолданып, би ойластыру. Мәтінге сәйкес әнді жеке сахналау мен шығармашылық тапсырмаларды орындауға үйрету.

Балаларға арналған музыкалық аспаптарда ойнау.

Металлофонда, ықыласына қарай басқа да аспаптарда ойнау тәсілдерін меңгеру, триола, кларнет және сыбызғыда ойнау барысында дұрыс тыныс алуын сақтау, аккордеон мен баянда ойнауда ыңғайлы аппликатураны табу, тарелкелер мен үшбұрыштың дыбысталуын бәсеңдету, дабыл мен барабанда, кастаньетты, маракасты, асатаяқты сілкіп ойнау барысында қолды дұрыс ұстау әдістерін меңгеру, аспаптардың аттарын біліп, олардың тембрін тану.

Жеңіл әуендерді кіші ансамбльмен уақытында қосылып ырғақтық бейнесін анық бере отырып ойнау, әуенді ойынмен бірге сүйемелдеу.

Қазақтың ұлттық ұрмалы аспаптары асатаяқ, тоқылдақ, жыланбас қоңырау аспаптарында анық және тәртіппен ойнау.

Ересектердің аккордеонда орындауындағы лирикалық, байсалды әуендерді тыңдау, олардың аттарын білу, қайта тыңдау барысында тану. Әуеннің ырғақтық бейнесін металлофонда жеке немесе кішігірім топпен ойнау. Жеңіл әуендерді кіші ансамбльмен уақытында қосылып, ырғақтық бейнесін анық беру. Ересектердің орындауында халық әуендерін тыңдау, олардың сипаты мен қарқынын белгілеу.

17. Педұжыммен жүргізілетін жұмыстар

№	Іс-шаралар	Тақырыптар, жұмыс мазмұны	Мерзімі	Жауаптылар
1.	Теориялық семинар.	«Балалардың шығармашылық қабілеттерін дамытудың психологиялық- теориялық негіздері»	2015-2016 оқу жылының І тоқсаны	директор: Ярышева Р. В., әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А., педагог-психолог Агильская Ф. С.
2.	Проблема лық семинар.	«Балалардың шығармашылық қабілеттерін дамытудың проблемалары».	Экспериментті орындау уақытында	директор: Ярышева Р. В., әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А.
3.	Тұрақты өткізіліп тұратын семинар.	«Балалардың шығармашылық қабілеттерін балалардың барлық қызмет түрлері арқылы жүзеге асыру».	Экспериментті орындау уақытында	директор: Ярышева Р. В., әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А.
4.	Ғылыми-практика лық семинар.	«Балалардың шығармашылық қабілеттерін дамыту бағытындағы сабақтарды ұйымдастыру мен өткізу әдістері».	Экспериментті орындау уақытында	директор: Ярышева Р. В., әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А.
5.	Семинар-практикум дар.	«Балалардың шығармашылық қабілеттерін дамытамыз»	Экспериментті орындау уақытында	директор: Ярышева Р. В., әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А.
6.	Проблема бойынша консульта циялар	Педагогтардың алға қойған міндеттері, жоспарлары мен сұраныстары бойынша	Экспериментті орындау уақытында	әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А., педагог-психолог Агильская Ф. С.
7.	Әдістемелік кеңес отырыс тары.	Экспериментті әдістемелік жағынан қамтамасыз ету.	Экспериментті орындау уақытында	директор: Ярышева Р. В., әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А.
8.	«Поиск», «Ізденіс» әдістемелік бірлестік отырысы.	«Балалардың шығармашылық қабілеттерін дамыту».	Экспериментті орындау уақытында	әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А., Чекина Н. В.- әдістемелік бірлестік жетекшісі
9.	«Профессионал» әдістемелік бірлестік отырысы.	«Бала дамуының педагогикалық-психологиялық-медициналық траекториінің мониторингі»	Экспериментті орындау уақытында	әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А., Агильская Ф. С.- педагог-психолог әдістемелік бірлестік жетекшісі
10.	«Новатор», «Жаңа шыл». шығарма шылық топтары ның отырысы.	Балалардың шығармашылық қабілеттерін жобалау қызметі арқылы дамыту. Педагогикалық процесті жетілдіруде кездескен проблемаларды шешу.	Экспериментті орындау уақытында	әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А., Шығармашылық топ жетекшілері: Столярова Е. И. Смайлова З.Н.
11.	Педкеңес отырысы	«Шығармашылық қуанышы» бағдарламасын енгізуде атқарылатын жұмыстардың бағыт-бағдарларын, даму жолдарын бірлесіп анықтау».	Экспериментті орындау уақытында	директор: Ярышева Р. В., әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А.
12.	Психологиялық-педагогикалық оқулар	«Балалардың шығармашылық қабілеттерінің психологиялық дамуы».	Экспериментті орындау уақытында	әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А., педагог-психолог Агильская Ф. С.
13.	Психологиялық семинар	«Балалардың шығармашылық қабілеттері дамуының психологиялық негіздері».	Экспериментті орындау уақытында	әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А., педагог-психолог Агильская Ф. С.
14.	Педагогикалық біліктілік аптасы.	«Балалардың шығармашылық қабілеттерін балалардың барлық қызмет түрлері арқылы жүзеге асыру».	Экспериментті орындау уақытында	әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А.
15.	Алдыңғы қатарлы педагогикалық тәжірибені жинақтап, қорытындылап, енгізу.	«Балабақша жағдайында шығармашылық тұлғаны тәрбиелеу»	Орындалсына қарай	әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А.
16.	«Әдістеме лік идеялар жиынтығы»	Проблема бойынша әдістемелік идеяларды жинақтау	Экспериментті орындау уақытында	әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А.
17.	Педагогтармен жүргізілген сауалнама лар.	Сұраныстар бойынша	Экспериментті орындау уақытында	әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А.
18.	Тақырыпты және перспективалық жоспарлар ды дайындау.	««Балалардың шығармашылық қабілеттерінің дамуы»	Экспериментті орындау уақытында	әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А., тәрбиешілер
19.	Картотека ларды дайындап, безендіру.	Экспериментті дидактикалық жағынан қамтамасыз ету.	Экспериментті орындау уақытында	әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А., тәрбиешілер
20.	Гжель, хохлома, дымка, вологда тоқымасы, қазақтың ою-өрнектері нен альбомдар репродук циясын дайындау.	Экспериментті дидактикалық жағынан қамтамасыз ету.	Экспериментті орындау уақытында	әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А., тәрбиешілер
21.	Байқаулар	Экспериментті дидактикалық жағынан қамтамасыз ету.	Экспериментті орындау уақытында	директор: Ярышева Р. В., Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А., педұжым
22.	Барлық топтарда «Шығармашылық бұрышты» безендіріп, толықтыру.	«Балалардың шығармашылық қабілеттерін дамытудағы жеке қызмет»	Экспериментті орындау уақытында	директор: Ярышева Р. В., әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А., педұжым.
23.	Экспери ментті енгізуде педагогтар қызметінің мониторинг жүйесі.	«Бала дамуының педагогикалық-психологиялық-медициналық траекториінің мониторинг жүйесін жетілдіру» тақырыбында қала көлемінде ұйымдас тырылған жобалау.	Экспериментті орындау уақытында	директор: Ярышева Р. В., әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А., педагог-психолог Агильская Ф. С., педұжым.
24.	Педагогтардың мамандық қызметіндегі үзілістер		үнемі	директор: Ярышева Р. В., әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А.
25.	Мектеппен байланыс жұмыстар ын жүргізу.	Мектеп педагогтарының балабақша іс-шаралары мен сабақтарға қатысуы.	Үнемі	директор: Ярышева Р. В., әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А.
26.	Қалалық дәрежеде өткізілетін ашық сабақтар.	«Балалардың шығармашылық қабілеттерін дамыту»	Экспериментті орындау уақытында	директор: Ярышева Р. В., әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А., тәрбиешілер
27.	Шеберлік класы.	«Балалардың шығармашылық қабілеттерін барлық қызмет түрлері арқылы жүзеге асыру».	Экспериментті орындау уақытында	директор: Ярышева Р. В., әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А., педагогтар
28.	Қалалық шығарма шылық күні	Экспериментті енгізу уақытында	Жыл сайын	директор: Ярышева Р. В., әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А., тәрбиешілер
29.	Қалалық шығарма шылық күні	Экспериментті аяқтау	эксперименттің соңында	директор: Ярышева Р. В., әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А., тәрбиешілер
30.	Әдістемелік нұсқаулар шығару.	Экспериментті аяқтау	эксперименттің соңында	директор: Ярышева Р. В., әдіскерлер: Кузьмина Х. Б., Айтмаганбетова К. А., тәрбиешілер

18. Балалармен жүргізілетін жұмыстар.

№	Іс-шаралар, жұмыс мазмұны	Мерзімі	Жауаптылар
1.	Мемлекеттік стандартқа сай диагностика жұмыстары (алғашқы, ортаңғы, қорытынды).	жыл сайын	педагог-психолог, әдіскерлер, тәрбиешілер
2.	Қала көлемінде ұйымдастырылған жобалау. «Бала дамуының педагогикалық-психологиялық-медициналық траекториінің мониторинг жүйесін жетілдіру»	тәжірибе уақытында	педагог-психолог, әдіскерлер, тәрбиешілер
3.	Көптілдік құзіретті енгізу.	тәжірибе уақытында	педагог-психолог, әдіскерлер, тәрбиешілер
4.	Барлық білім саласы арқылы экспериментті енгізу.	тәжірибе уақытында	педагог-психолог, әдіскерлер, тәрбиешілер
5.	Ойын қызметін пайдаланып, тәжірибені енгізу.	тәжірибе уақытында	педагог-психолог, әдіскерлер, тәрбиешілер
6.	Еңбек қызметін пайдаланып, тәжірибені енгізу.	тәжірибе уақытында	педагог-психолог, әдіскерлер, тәрбиешілер
7.	Театр қызметін пайдаланып, тәжірибені енгізу.	тәжірибе уақытында	әдіскерлер, тәрбиешілер
8.	Музыка қызметі арқылы тәжірибені енгізу.	тәжірибе уақытында	әдіскерлер, тәрбиешілер
9.	Қазақ, орыс, ағылшын тілдерін үйрету бұрыштары.	тәжірибе уақытында	әдіскерлер, тәрбиешілер
10.	Үйірме жұмыстары арқылы тәжірибені енгізу.	«Шебер қолдар», «Түрлі-түсті әлем», «Шуақ» үйірмелері арқылы	әдіскерлер, тәрбиешілер
11.	Балалар бақшасы ішінде «Алтын күз аруы», «Жаз аруы» байқаулары.	тәжірибе уақытында	әдіскерлер, тәрбиешілер музыка жетекшілері
12.	Ертеңгіліктер, мерекелер, ойын-сауықтар.	тәжірибе уақытында	әдіскерлер, тәрбиешілер музыка жетекшілері
13.	Балалардың өз еркімен ойнауы үшін «шығармашылық аймақты» безендіру.	тәжірибе уақытында тәжірибе уақытында	әдіскерлер, тәрбиешілер
14.	Қалалық: Еркетай», «Тілашар» аймақтық: «Күміс қоңырау», облыстық «Күшкентай ханшайым мен ханзада» байқауларына үнемі қатысу.	жыл сайын	әдіскерлер, тәрбиешілер музыка жетекшілері
15.	Областық интеллектуалды «ПОНИ», «Үркер» байқауларына қатысу.	жыл сайын	әдіскерлер, тәрбиешілер

19. Балабақша түлегінің үлгі моделі.

Бала дүниеге келгенінен бастап, мектепке барғанға дейінгі аралықтағы уақытта барлық кейінгі өміріне қажетті қасиеттері дене дамуы, психикалық дамуы жетіледі.

Мектепке дейінгі білім бала дамуының негізгі мәдениетінің құралымын жетілдіреді. Бұл баланың белсенді түрде қалған білім сатыларының қызмет түрлерін үйренуіне жол ашады. Қорыта келе, төмендегідей балабақша түлегінің мінездемесін қаыптастыруға болады:

денсаулық – суық тию ауруларының азаюы;

қатынас құзіреттілігі – өзімен жасты құрбыларымен және үлкендермен тіл табыса білуі, өзінің сезімін, көңіл-күйін, уайымын, вербалды және вербальды емес құралдар арқылы қоршаған ортаға, адамдарға жеткізу;

дене тәрбиесі құзіреттілігі – өзін тірі жан ретінде сезінеді, өз денсаулығын қорғайды, жеке және жас шамасы ерекшеліктеріне сай жетіледі;

интеллектуалды құзіреттілік – әртүрлі әдістер арқылы алға қойған міндеттерді шешу, қорытындыға қол жеткізу;

креативті- жаңа затты жасау үшін объект ретінде баланың қоршаған ортаға деген көзқарасын қалыптастыру;

ізденгіштік- баланың зерттеуге деген қызығушылығы; зерттеу- мүддесі;
белсенділік пен  дербестік - балалар қызметтің барлық көріністерінде бастамашылықты айқындау; үлкендер мен құрбыларынымен тіл табысуда қорытындыға қол жеткізу;

жауапкершілік – өз бастамасында баланың жауапкершілігін арттыру;

өнімділік – өзі мен өзге балалардың бірлесуі, қалыптасқан ережелер мен нормаларға сай өз тәртібін меңгере алуы. Қорыта келгенде, қоршаған орта жағдайына бейімделген, шығармашылық әлеуеті дамыған, үлкендермен және құрбыластарымен тіл табыса алатын, салауатты өмір салтын ұстана алатын, психологиялық және дене бітімі жетілген балабақша түлегін дайындау.

20. Отбасымен жүргізілетін жұмыстар.

№	Іс-шаралар, жұмыс мазмұны	Мерзімі	Жауаптылар
1.	Кездесетін қиыншылықтар бойынша ата-аналармен сауалнамалар өткізу.	жылына 2 рет	педагог-психолог, әдіскерлер, тәрбиешілер
2.	Ата-аналармен психологиялық проблемалар жөнінде сауалнама жүргізу.	жылына 2 рет	директор, педагог-психолог, әдіскерлер, тәрбиешілер
3.	Ата-аналармен медициналық проблемалар жөнінде сауалнама жүргізу.	жылына 2 рет	директор, педагог-психолог, әдіскерлер, тәрбиешілер
4.	Сенім жәшіктері мен пікірлер кітабын дайындау.	тәжірибе барысында	директор педагог-психолог, әдіскерлер, тәрбиешілер
5.	Ата-аналардың педагогикалық сауаттылықтарын анықтау үшін отбасының қоғамдық және білімділік жағдайларын бақылау.	тәжірибе барысында	директор педагог-психолог, әдіскерлер, тәрбиешілер
6.	Ата-аналардың қоғамдық статусын дайындау.	тәжірибе барысында	директор педагог-психолог, әдіскерлер, тәрбиешілер
7.	Ата-аналар жиналыстары.	жылдық жоспарға байланысты	директор педагог-психолог, әдіскерлер, тәрбиешілер
8.	Ата-аналарға тәжірибе жайлы ақпарат беру.	тәжірибе барысында	директор педагог-психолог, әдіскерлер, тәрбиешілер
9.	Ата-аналардың сұрақтары бойынша ұйымдастырылатын лекторийлер.	жылдық жоспарға байланысты	директор,педагог-психолог, әдіскерлер, тәрбиешілер
10.	Отбасылық клуб отырысы «Бірлестік».	жылдық жоспарға байланысты	директор, педагог-психолог, әдіскерлер, тәрбиешілер
11.	Консультациялар, тренингтер, практиктикалық семинарлар, семинарлар.	жылдық жоспарға байланысты	директор педагог-психолог, әдіскерлер, тәрбиешілер.
12.	Ата-аналарға арналған жылжымалы папкалар, стендтерді безендіру.	жылдық жоспарға байланысты	директор педагог-психолог, әдіскерлер, тәрбиешілер.
13.	Ата-аналарға арналған ашық сабақтар	жылдық жоспарға байланысты	директор әдіскерлер, тәрбиешілер.
14.	Ашық есік күні	жылдық жоспарға байланысты	директор әдіскерлер, тәрбиешілер.
15.	Ортақ шығармашылық байқаулар.	жылдық жоспарға байланысты	директор әдіскерлер, тәрбиешілер.
16.	Ең озық отбасы тәрбиесін тарату.	тәжірибе барысында	директор, педагог-психолог, әдіскерлер, тәрбиешілер

21. Отбасымен жұмыс жүргізу түрлері

Балабақшаның отбасымен бірлесе атқаратын жұмыс түрлері

Қатынас түрлері:

- жалпы ата-аналар жиналысы;

- топтың ата-аналар жиналысы;

-топтың ата-аналар комитеті жұмыстары;

-балабақшаның ата-аналар комитеті жұмыстары;

-«Бірлестік отбасылық клуб жұмыстары»;

-консультация

лар;

-жеке әңгімелесу;

-ақпараттық стендтерді безендіру;

-ата-аналарға арналған ашық сасақтар;

Сенім және пікілер жәшігі:

- барлық топтарда.

Эмоционалды қатынас түрі :

- мерекелер;

- ойын-сауықтар;

- ертеңгіліктер;

- бос уақыттар;

- ортақ іс-шаралар.

Ата-аналармен жүргізілетін сауалнамалар:

- жаңадан келген балалармен;

-балабақшаның балаларымен;

-психологиялық проблемалар бойынша;

-медициналық проблемалар бойынша;

-қоғамдық сұраныстарды табу;

-ата-аналардың бала тәрбиесіндегі кедесетін қиыншылық

тары бойынша.

22. Қоғаммен жұмыс жүргізу.

БАЛАБАҚШАНЫҢ ҚОҒАМДЫҚ СЕРІКТЕСТЕРМЕН БАЙЛАНЫСЫ

РАМИ

Қалалық «Шарайна»

газеті

Балалар өнер мектебі, Оқушылар сарайы

Қалалық емхана

Спорттық- сауықтыру кешені

Қалалық кітапхана

Ділдебаев атындағы музей

Ділдебаев атындағы кеншілер сарайы

Қала балабақша

лары

Абай атындағы №4 лицей мектебі.

Қалалық оқу бөлімі

1. Медициналық және спорттық мекемелермен байланыс.

Мақсаты: Спорттық- сауықтыру кешені мен емхана, балабақша арасындағы ортақ білім беру-сауықтыру кеңістігін құру.

2. Мектеппен байланыс.

Мақсаты: баланың мектепке дейінгі және бастауыш сыныпта білім алу кезеңдерінде педагогикалық процестердің жалпылама, кезектескен және перспективалық жағдайын бір бағытта іске асыру. Мектеп пен балабақша арсында баланың шығармашылық қабілеттерін дамыту бағытындағы жұмыстарды байланыстыру.

3.Қосымша білім беру мекемелерімен байланыс.

балалар өнер мектебі, оқушылар сарайы).

Мақсаты: Балабақша балаларының қоғамдық мәдениетінің дамуы үшін қосымша білім беру мекемелерімен байланысты одан әрі жандандыру.

4.Мәдениет мекемелерімен байланыс.

(қалалық кітапхана, «Шарайна» газеті, музей, Кеншілер сарайы).

Мақсаты: Мәдениет мекемелерімен байланыс орнату арқылы қоғамдық мәдениет жүйесін қалыптастыру.

5.Қала балабақшаларымен байланыс.

Мақсаты: Сыртқы ортамен байланыс орнату арқылы қоғаммен жақсы қарым-қатынаста болу.

23. Әдебиеттер тізімі:

1. ҚР Үкіметінің 23 тамыз 2012 ж. №1080 Қаулысымен бекітілген Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты.

2. ҚР Үкіметінің 17 мамыр 2013 ж. № 499 Қаулысымен бекітілген білім беру ұйымдары қызметінің үлгілік қағидалары.

3. «Алғашқы қадам», «Зерек бала», «Біз мектепке барамыз» Бағдарламалары. Республикалық орталық «Дошкольное детство», Астана, 2010.»

4. «Қарлығаш» бағдарламасы , «Арман-ПВ», Астана, 2007

5. «2011-2020 жылдарға арналған Қазақстан Республикасында білім беруді дамыту Мемлекеттік бағдарламасы».

6.«Тілдерді қолдану мен дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы»,

7. 30.12.2011 ж. №1684 «Білім берудің мектепке дейінгі ұйымдарына қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар».

8. Балабақша Жарғысы.

9. Айдарова Л.И. Ребенок и слово, Мир детства. М., 1981. – С. 109 – 145.

10. Боровик О.В. Развитие воображения. – М., 2002. – 235 с.

11. Дьяченко О.М. Развитие воображения дошкольника. – М., 1996. – 275с.

12. Давыдов В.В. Проблемы развивающего обучения. – М., 1986. – 274 с.

13. Забрамная С.Д. Развитие ребенка в ваших руках. – М., 2000. – 189 с.

14. Комарова Т.С. Дети в мире творчества. – М., 1995. – 190 с.

15. Моран А. История декоративно-прикладного искусства. – М., 1986.

16. Мухина В.С. Изобразительная деятельность ребенка как форма усвоения социального опыта. – М., 1981. – 154 с.

17. Новлянская З.Н. Почему дети фантазируют? – М., 1978. – 153 с.

18. Субботина Л.Ю. Развитие воображения у детей. – Ярославль, 1996. – 143 с.

19. Обучение и развитие / Под ред. Л.В. Занкова. – М., 1975. – 379 с.

45